Ο ΥΠΕΚΑ για την προστασία του περιβάλλοντος

Ο κ. Παπακωνσταντίνου, στην ομιλία του στη Βουλή σημείωσε τα ακόλουθα: “Το σχέδιο νόμου είναι μια πολύ σημαντική νομοθετική παρέμβαση. Κατ’ αρχάς, αν η παρέμβαση αυτή ήταν από μόνη της, αν ερχόταν χωρίς να συνυπολογίζει και να συμπληρώνει ό,τι έχει γίνει τα δύο τελευταία χρόνια, θα ήταν απολύτως εύλογο για τον πολίτη που παρακολουθεί και για εσάς που μας κρίνετε να πείτε ότι είναι άλλη μία νομοθεσία σε μία χώρα όπου ο νόμος δεν εφαρμόζεται. Θέλω να πιστεύω, όμως, ότι η πορεία του ΥΠΕΚΑ, τα τελευταία δύο χρόνια, δείχνει τη σοβαρότητα με την οποία επιχειρεί να αντιμετωπίσει τα πολύ μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα που έχει η χώρα.

Καλό είναι όλοι να έχουμε μνήμη και να ανατρέχουμε στο παρελθόν και να θυμόμαστε το πόσο χαμηλή προτεραιότητα αποτελούσαν στην πολιτική ζωή της χώρας, στη θεματολογία του ίδιου του Υπουργείου προτού μετασχηματιστεί και δώσει έμφαση στα ζητήματα περιβάλλοντος, τα ζητήματα αυτά τα οποία συζητάμε σήμερα. Γιατί είναι προφανές ότι δεν είναι αρκετό να έχει κάποιος νομοθετήσει πρωτοποριακά, όπως κάναμε το 1986 για τη νομική προστασία του περιβάλλοντος. Αλλά αν δεν έχεις στη συνέχεια επιβάλει το νόμο, αν δεν έχεις φροντίσει να τιμωρείται ο ρυπαίνων και να πληρώνει, τότε απλώς η νομοθεσία είναι ένα γράμμα κενό και δεν δείχνει μία πραγματική αντίληψη για το περιβάλλον.

Όμως, θέλω να πιστεύω ότι το ΥΠΕΚΑ έχει καταφέρει να βελτιώσει δραστικά το πλαίσιο και κυρίως τους μηχανισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος, τα τελευταία δύο χρόνια, με πράξεις και έργα. Για πρώτη φορά, δημιουργήθηκε ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της βιοποικιλότητας και του φυσικού πλούτου της χώρας. Καταφέραμε τους τελευταίους μήνες, με πόρους από το «Πράσινο Ταμείο» και από το ΕΠΠΕΡΑΑ να διασφαλίσουμε χρηματοδότηση για τους φορείς διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών”.

Αναφορικά με το «Πράσινο Ταμείο», ο υπουργός τόνισε ότι είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο με αποθεματικό πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ, το οποίο έχει ήδη ανακοινώσει προγράμματα 400 εκ. ευρώ για τα επόμενα τρία χρόνια. Ο κ. Παπακωνσταντίνου σημείωσε ότι αντίστοιχα υπάρχει το ΕΠΠΕΡΑΑ, που είναι το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο του ΥΠΕΚΑ, το οποίο στους τελευταίους έξι μήνες έχει τριπλασιάσει τις απορροφήσεις του, έχει φτάσει στο 25% και χρηματοδοτεί εξαιρετικά σημαντικά έργα στο χώρο της διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων, στη στήριξη του περιβάλλοντος, των προστατευόμενων περιοχών, κ.ο.κ..

Για πρώτη φορά, τα τελευταία δύο χρόνια, δημιουργήθηκε μια ολοκληρωμένη πολιτική πρόταση, αλλά και μια στρατηγική για την κλιματική αλλαγή, με σχεδιασμό και υποστήριξη τομεακών πολιτικών για την υποστήριξη των στόχων του “20-20-20”, με την εκπόνηση θεσμικού πλαισίου και πλατφόρμα σε συνεργασία με το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών για τη δημοπράτηση των αδιάθετων ρύπων, που βοηθούν τη στήριξη της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Σύμφωνα με τον υπουργό, “αναπτύχθηκε, για πρώτη φορά, μια ολοκληρωμένη πολιτική προστασίας και διαχείρισης των υδατικών πόρων στη χώρα μας, κάτι το οποίο δεν είχε γίνει ποτέ μέχρι τώρα. Και ξέρετε πολύ καλά, ότι η Ελλάδα διαχειρίζεται τους υδατικούς της πόρους, αυτούς τους σπάνιους πόρους, πολύ χειρότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην περιοχή, χωρίς να κάνει επαναχρησιμοποίηση, αφήνοντας τη δυνατότητα μεγάλων διαρροών στα δίκτυα της και μη εκμεταλλευόμενη τεχνολογίες που υπάρχουν και είναι δοκιμασμένες σε άλλες χώρες, όπως αυτές των αφαλατώσεων στα νησιά.

Για πρώτη φορά, ξεκίνησε η ετοιμασία των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής. Και εδώ, επειδή έγινε και μια αναφορά θέλω να διαβεβαιώσω ότι τα Σχέδια Λεκανών Απορροής θα βγουν σε διαβούλευση για να λάβουν υπόψη τις τοπικές κοινωνίες – και είμαστε έτοιμοι να αποτυπώσουμε κάτι τέτοιο και σε μια αναδιατύπωση. Βέβαια, στις επόμενες εβδομάδες, προχωρούμε το θεσμικό πλαίσιο και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μέτρων για την κατ’ οίκον εξοικονόμηση νερού, που είναι επίσης ένα μεγάλο ζήτημα.

Προστασία του περιβάλλοντος χωρίς προστασία των δασών, δεν νοείται. Είναι αδιανόητο ότι η χώρα μας, για πρώτη φορά, κύρωσε φέτος δασικούς χάρτες, κάτι το οποίο έχει τελειώσει στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Εμείς, για πρώτη φορά, κυρώσαμε φέτος δασικούς χάρτες. Επιταχύναμε τη διαδικασία αυτή ολοκλήρωσης των δασικών χαρτών, παρά τα μεγάλα προβλήματα. Και ταυτόχρονα, επιταχύναμε τη διαδικασία κατάρτισης του Κτηματολογίου, έχοντας προκηρύξει επτά εκατομμύρια δικαιώματα, υπερβαίνοντας κατά πολύ το στόχο που είχε τεθεί για το τέλος του 2011. Και θα είμαστε σε θέση, τις επόμενες εβδομάδες, με βάση και την απλοποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας, η οποία ενσωματώνεται σε αυτό το νομοσχέδιο, να έρθουμε και να ανακοινώσουμε την προκήρυξη όλων των υπολοίπων κτηματολογικών δικαιωμάτων στη χώρα, για να μπορέσει επιτέλους η χώρα μας να κάνει το αυτονόητο, να έχει ένα ολοκληρωμένο Κτηματολόγιο, όπως οι υπόλοιπές χώρες της Ευρώπης”.

Ποινική προστασία του περιβάλλοντος
“Παράλληλα, με τα ζητήματα αυτά διαμορφώνουμε με το νομοσχέδιο αυτό το πιο αυστηρό πλαίσιο για την τιμωρία σε περίπτωση παραβίασης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ακόμα και με όλα αυτά στα οποία αναφέρθηκα, αν δεν μπορούσαμε να στηριχθούμε στη δουλειά που έχουν κάνει τα τελευταία δύο χρόνια οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, το νομοσχέδιο αυτό θα ήταν γράμμα κενό. Όμως, τα τελευταία δύο χρόνια, παρά την ανεπάρκεια πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, παρά τη δυσκολία, έχουμε για πρώτη φορά μια συντεταγμένη πολιτεία, η οποία ελέγχει. Επιβάλλει πρόστιμα, τα οποία εισπράττονται -η εισπραξιμότητα ξεπερνάει το 80%, των προστίμων που μπαίνουν από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος- και επιχειρεί σε δύσκολες περιοχές, όπως είναι ο Ασωπός, όπως είναι το Θριάσιο, να κάνει παρεμβάσεις ουσίας, όχι μόνο ως τιμωρία – και προφανώς, χωρίς να μπορεί να λύσει μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα ζητήματα δεκαετιών – αλλά το κάνει με ένα τρόπο που να συμμετέχει ο ιδιωτικός τομέας, αναλαμβάνει τις ευθύνες του, μέσα από σχέδια αποκατάστασης. Είχα την ευκαιρία, πριν από μερικές ημέρες, στην Επιτροπή Περιβάλλοντος να μιλήσω για τα ζητήματα αυτά σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας, όπου έχουν πολύ μεγάλο πρόβλημα. Τις επόμενες ημέρες, θα παρουσιάσουμε τον απολογισμό των δύο τελευταίων ετών, του 2010 και του 2011, όσον αφορά στο έργο των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος.

Άρα, στο βασικό κορμό του νομοσχεδίου έχουμε την ενίσχυση του πλαισίου για τη νομική προστασία του περιβάλλοντος, εναρμονιζόμενη με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Και ταυτόχρονα, στο δεύτερο του μέρος έχουμε το πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων. Και εδώ βεβαίως, είναι που η χώρα μας έχει μείνει πολύ πίσω. Και εδώ έχουμε επίσης να δείξουμε διαδρομή, παρεμβάσεις και πράξεις. Το ίδιο το νομοσχέδιο αναφέρεται σε ένα θεσμικό πλαίσιο, που θεωρεί τα απόβλητα πόρους, που μπορεί να επαναξιοποιηθούν και που για να γίνει αυτό πράξη χρειάζεται σίγουρα αλλαγή νοοτροπίας, συμμετοχή του πολίτη, ευθύνη από τους παραγωγούς και σημαντικά έργα για την δημιουργία των αναγκαίων εγκαταστάσεων.

Ξέρετε ότι το ζήτημα των αποβλήτων υποφέρει από το γεγονός ότι έχει διεσπαρμένες αρμοδιότητες. Το ΥΠΕΚΑ έχει τη συνολική πολιτική ευθύνη, αλλά τα σκουπίδια τα μαζεύουν οι Δήμοι, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών επιβλέπει τη διαδικασία αυτή. Όμως, εμείς έχουμε πάρει επάνω μας μια διαδικασία, όχι απλώς εκπόνησης της στρατηγικής, αλλά και συντονισμού των αρμοδίων φορέων και εκπροσώπησης της χώρας μας απέναντι στη Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το ζήτημα αυτό. Και θέλω να πω ότι αυτή η συνεργασία έχει αποδώσει αποτελέσματα. Και έχει αποδώσει αποτελέσματα και στο κλείσιμο των ΧΑΔΑ στη χώρα μας, όπου από τους εκατό ΧΑΔΑ που έχουν απομείνει, καταλήγουμε στους περίπου είκοσι, που είναι ο σκληρός πυρήνας, ο οποίος είναι δύσκολο να κλείσει χωρίς νέα έργα, τα οποία θα πάρουν κάποιο χρόνο.

Και έχει αποδώσει αποτελέσματα και στη δημιουργία των μεγάλων έργων διαχείρισης απορριμμάτων, ειδικά στη Αττική αλλά όχι μόνο, σε υλοποίηση του περιφερειακού σχεδιασμού. Μέσα στο Φεβρουάριο, θα προχωρήσει η προκήρυξη των έργων αυτών στην Αττική. Θα προχωρήσει μέσα από μια απόλυτα διαφανή διαδικασία συζήτησης με όλους όσους εμπλέκονται. Και με μια διαδικασία, η οποία θα είναι χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες, όντας απόλυτα ανοιχτοί στις νέες τεχνολογίες, αντιλαμβανόμενοι ότι η διαχείριση απορριμμάτων χωρίς ενεργειακή αξιοποίηση δεν έχει κανένα απολύτως νόημα και δεν μπορεί να γίνει, και ταυτοχρόνως χρησιμοποιώντας την καλή πρακτική που υπάρχει σε όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης.

Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί πολλές φορές στη συζήτηση αυτή αντιδιαστέλουμε τη διαλογή στην πηγή, την οποία θέλουμε, και μπαίνουν δεσμευτικοί στόχοι με αυτό το νομοσχέδιο για το 2015, με την απολύτως απαραίτητη διαχείριση των στερεών αποβλήτων από οργανωμένες μονάδες, με ενεργειακή αξιοποίηση, όπως γίνεται παντού στην Ευρώπη. Δεν μπορεί κάποιος να αντιδιαστείλει τα δύο αυτά ζητήματα και να λέει: «Θα έχουμε διαλογή στην πηγή και δεν θα χρειαστεί να κάνουμε μεγάλα εργοστάσια αξιοποίησης και με ενεργειακή χρήση των υπολειμμάτων αυτών». Είναι προφανές ότι και τα δύο χρειάζονται. Το νομοσχέδιο κάνει πολύ ξεκάθαρη την πυραμίδα, στην οποία αναφέρθηκαν και πολλοί ομιλητές. Πιστεύουμε στην διαλογή στην πηγή. Πιστεύουμε στη ενίσχυση της ανακύκλωσης και έχουμε κάνει σημαντικές ενέργειες για την καλύτερη λειτουργία αυτού του μηχανισμού, ο οποίος έχει προβλήματα, αλλά ταυτοχρόνως, όχι μόνο στο μεγάλο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας, είναι προφανές ότι χρειάζονται και λύσεις για την τελική αξιοποίηση.

Τέλος, θέλω να κάνω μια αναφορά στην ανάγκη να δώσουμε περισσότερη έμφαση στα καθαρά αναπτυξιακά ζητήματα γύρω από τα απόβλητα. Τα απόβλητα είναι ένας αναπτυξιακός πόρος. Εμείς έτσι τα βλέπουμε. Προφανώς, η διαχείριση τους βελτιώνει τη ζωή του πολίτη. Αλλά η διαχείριση τους με τον σωστό τρόπο, δημιουργεί επενδύσεις, θέσεις εργασίας και βοηθά τις τοπικές κοινωνίες. Γι’ αυτό έχουμε προχωρήσει με προσπάθεια συνεννόησης με τις τοπικές κοινωνίες για τη χωροθέτηση των αποβλήτων. Έτσι, επιχειρούμε να λύσουμε προβλήματα που υπήρξαν στο πρόσφατο παρελθόν και με αυτή τη λογική προχωρούμε, γιατί θεωρούμε ότι είναι μια νέα πηγή εισοδήματος μέσα από επενδύσεις ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και τεχνογνωσίας”.