Η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από μια μακροχρόνια ύφεση και την περαιτέρω οικονομική περιθωριοποίηση, εάν δεν αλλάξουν οι δομές του επιχειρηματικού δυναμικού της. Η δημοσιονομική εξυγίανση δεν θα αποδώσει καρπούς εάν δεν αλλάξει το επιχειρηματικό οικοδόμημα –και ιδίως το τραπεζικό– για να γίνει πιο συγκεντροποιημένο, ανταγωνιστικό και βιώσιμο σε διεθνές επίπεδο.
Tου δρος Kίμωνα Π. Στεριώτη
Εφημερίδα “Η Καθημερινή”, 11/02/2012
Οι απειράριθμες και «πλεονάζουσες» μικρές επιχειρήσεις, που δραστηριοποιήθηκαν στο παρελθόν με πολύ λίγα κεφάλαια και με ανύπαρκτο βαθμό εξωστρέφειας, είναι σήμερα σε πλήρη αδυναμία να φέρουν τη διαρκή ανάκαμψη. Αλλωστε, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι οι πλέον ευάλωτες σε περιόδους ύφεσης. Με βάση συγκριτικά στοιχεία του ΟΟΣΑ για τις δομές των επιχειρήσεων σε 32 χώρες, ταξινομημένων με βάση τον αριθμό τών σε αυτές εργαζομένων, προκύπτει ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις με βάση τον βαθμό συγκεντρoποίησης του επιχειρηματικού δυναμικού της:
Ο μέσος αριθμός των απασχολουμένων στις ελληνικές επιχειρήσεις είναι μόλις 3,1 εργαζόμενοι, έναντι 8 που είναι κατά μέσον όρο στις 32 χώρες της μελέτης του ΟΟΣΑ. Το 96,7% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα απασχολεί μέχρι 9 εργαζομένους, όταν στους «32» είναι 89,7%. Το 58% του συνόλου των απασχολουμένων εργάζεται σε ελληνικές επιχειρήσεις που εξασφαλίζουν απασχόληση έως και σε 9 άτομα, όταν στους «32» είναι 23%.
Ακόμη και στις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, αυτές που απασχολούν από 20 έως 49 άτομα, η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση με ποσοστό 1% έναντι 3,4% που είναι το αντίστοιχο ποσοστό για τους «32» του ΟΟΣΑ.
Χαμηλή παραγωγικότητα
Ο πολύ χαμηλός βαθμός συγκεντροποίησης του επιχειρηματικού δυναμικού συνδέεται άμεσα και με τα χαμηλά επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας. Αντίθετα, οι μεγάλες επιχειρήσεις, που εξασφαλίζουν υψηλή παραγωγικότητα εργασίας, έχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες διεύρυνσης της οικονομικής μεγέθυνσης και της κοινωνικής ευημερίας.
Επισημαίνεται ότι στις 32 χώρες του ΟΟΣΑ οι επιχειρήσεις με πάνω από 250 εργαζομένους, αν και αποτελούν μόλις το 0,4% του συνόλου των επιχειρήσεων, δημιουργούν το 49% της συνολικής προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα, στην Ελλάδα οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (με το πολύ 9 εργαζομένους) δεν εξασφαλίζουν παρά μόνο 37% του συνόλου της προστιθέμενης αξίας, παρά το γεγονός ότι αποτελούν το 96,7% του συνόλου των επιχειρήσεων.
Ωστόσο, εδώ πρέπει να επισημανθεί ο δυναμισμός των πολύ μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων (με πάνω από 250 άτομα): Αν και αποτελούν μόλις το 0,1% του συνόλου των επιχειρήσεων, εντούτοις οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις εξασφαλίζουν το 25% της συνολικής προστιθέμενης αξίας.
Είναι διεθνώς αποδεκτό ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) κυριαρχούν σε ολόκληρο τον κόσμο, τόσο στις πολύ ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στο πλαίσιο κάθε εθνικής οικονομίας οι ΜΜΕ συμπληρώνουν τις μεγάλες (από 50 ώς 249 άτομα) και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις (με πάνω από 250 άτομα), που έχουν όμως πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες αύξησης του εθνικού εισοδήματος, των ιδιωτικών επενδύσεων κ.λπ.
Στις περισσότερες χώρες, πάνω από το 50% των εξαγωγών πραγματοποιείται από μεγάλες και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις που αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου.
Το μεγαλύτερο μέρος της προστιθέμενης αξίας στις ανεπτυγμένες χώρες δημιουργείται από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Ομως, όσο μεγαλύτερη είναι η ανά επιχείρηση αναλογούσα προστιθέμενη αξία τόσο περισσότερο ενισχύονται η βιωσιμότητά της, η πιστοληπτική αξιοπιστία, η κεφαλαιακή συσσώρευση, οι ικανότητες προσαρμογής σε περιόδους ύφεσης κ.λπ.
Είναι εθνικής σημασίας ανάγκη –παράλληλα με τη δημοσιονομική εξυγίανση– να σχεδιασθεί και να υιοθετηθεί μια νέα «επιχειρησιακή αρχιτεκτονική». Αυτή θα έχει ως σταθερό και μακροχρόνιο εθνικό στόχο την αναπροσαρμογή του σημερινού παραγωγικού δυναμικού, έτσι ώστε αυτό να στηρίζεται ολοένα και περισσότερο σε επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους, με υψηλό βαθμό συγκεντροποίησης της απασχόλησης, μεγάλη εξειδίκευση, υψηλή προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο κ.λπ.
Η συγκεντροποίηση των επιχειρήσεων, η μεγάλη διεύρυνση της μετοχικής βάσης, η αλλαγή των μεγεθών τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς και ο ανασχεδιασμός των λειτουργιών τους θα έχουν, μεταξύ των άλλων, τις εξής θετικές συνέπειες: σταδιακή βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας και απορροφητικότητας του επιχειρηματικού δυναμικού και αποκατάσταση της διεθνούς αξιοπιστίας του επιχειρηματικού κόσμου που έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα κατά την τελευταία διετία.
Για να πετύχει μια τέτοια πολιτική αναδιάρθρωσης μέσω μεγάλων συγχωνεύσεων, χρειάζεται πριν από όλα να πεισθεί ο επιχειρηματικός κόσμος για τα οφέλη που θα υπάρξουν. Χρειάζεται να ασκηθούν νέες πολιτικές ενισχύσεων επενδυτικών σχεδίων που θα αξιολογούνται με πλήρως διαφανείς διαδικασίες αλλά και με αυστηρά κριτήρια αναδιάταξης και μεγέθυνσης των επιχειρηματικών μεγεθών.
Βασική προϋπόθεση επιτυχίας ενός τόσο φιλόδοξου και δύσκολου εγχειρήματος είναι η λειτουργία σύγχρονου και συγκεντροποιημένου τραπεζικού συστήματος που θα στηρίζει ενεργά και κατά προτεραιότητα τις μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις με εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος…