Το πρόγραμμα διάσωσης της ελληνικής οικονομίας, υπό την επιτήρηση της τρόικας, με στόχο τη μείωση του δημόσιου χρέους, θα πρέπει κυρίως να εστιάζεται στη γενεσιουργό αιτία του, δηλαδή στη μείωση του δίδυμου ελλείμματος (ταυτόχρονα μεγάλα ελλείμματα εμπορικού ισοζυγίου και κρατικού προϋπολογισμού).
Tου Χαραλαμπου Τσελεντη*
Εφημερίδα “Η Καθημερινή”, 28/01/2012
Το εν λόγω πρόγραμμα προβλέπει και την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση ήδη εισηγμένων κερδοφόρων ΔΕΚΟ, όπως η ΔΕΗ. Τα βασικά σενάρια για τη ΔΕΗ είναι τέσσερα, από τα οποία τα δύο πρώτα είναι απορριπτέα, σε αντίθεση με το τρίτο και τέταρτο, που είναι δυνατόν να αυξήσουν την αξία της ίδιας της ΔΕΗ με ταυτόχρονα οφέλη για τη χώρα. Η αξιολόγησή τους ενδείκνυται να γίνει υπό το φως των εξής παραμέτρων: 1) Το συγκριτικά χαμηλό άνοιγμα της ημερήσιας χονδρεμπορικής –και της λιανικής– αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. 2) Την υποχρέωση της χώρας να εφαρμόσει την οδηγία της Ε. Ε. 2009/72 (τρίτο πακέτο) με συγκεκριμένα μέτρα για τη δομή της ΔΕΗ και του ηλεκτρικού συστήματος. 3) Την κατά το δυνατόν λιγότερη καταστροφή αξίας και ενδεχομένως τη δημιουργία – αύξηση της αξίας της ΔΕΗ.
Μη αποδεκτά σενάρια: (i) 17% πώληση μέσω του χρηματιστηρίου με ενδεχόμενη συμμετοχή στρατηγικού επενδυτή. Οι λόγοι μη αποδοχής είναι: 1) Το επιχείρημα της αύξησης της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας δεν ισχύει για ήδη εισηγμένες επιχειρήσεις. 2) Η χρηματιστηριακή αποτίμηση της ΔΕΗ ήταν πριν από τρία έτη πενταπλάσια της σημερινής. Η πώληση τώρα μάλλον αποτελεί σκάνδαλο. 3) Η μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού (0,7 % το 2012) και του χρέους (0,07%) από τα έσοδα της πώλησης, αν αφαιρεθούν τα διαφυγόντα κέρδη λόγω της πώλησης, είναι εξαιρετικά χαμηλή. 4) Κίνδυνος δημιουργίας ιδιωτικού μονοπωλίου λόγω του χαμηλού ανοίγματος της αγοράς, επιχείρημα που επικαλούνται και στην Ιρλανδία. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, βεβιασμένες ιδιωτικοποιήσεις στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΔΝΤ οδηγούν σε ένα είδος διαφθοράς. Παρεμποδίζονται δηλαδή διαδικασίες απορρέουσες από τις ευρωπαϊκές συνθήκες, όπως η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, προς όφελος συγκεκριμένων συμφερόντων. (ii) Συμμετοχή επενδυτών στο κεφάλαιο των υπό ίδρυση θυγατρικών μεταφοράς και διανομής, στο πλαίσιο της πιο πάνω οδηγίας, ώστε να εξευρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για την πραγματοποίηση έργων μεγάλης εντάσεως κεφαλαίου, όπως π. χ. τα «ευφυή δίκτυα». Ο λόγος μη αποδοχής είναι η παρέκκλιση από την, στην πιο πάνω προβλεπόμενη οδηγία της Ε. Ε. και ήδη προκριθείσα, επιλογή του συστήματος ΙΤΟ, που προβλέπει θυγατρικές 100% ιδιοκτησίας ΔΕΗ. Σταδιακά το σενάριο θα οδηγούσε στον «ιδιοκτησιακό διαχωρισμό»
Αποδεκτά σενάρια: (i) Πώληση μονάδων βάσεως (λιγνιτικές – υδροηλεκτρικές), ενδεχομένως όχι μεμονωμένα, αλλά με τη δημιουργία «μικρής ΔΕΗ». Οι λόγοι αποδοχής είναι: 1) Συμβολή στο ουσιαστικό άνοιγμα της ημερήσιας χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού. 2) Απάντηση στις κατηγορίες των ανταγωνιστών της ΔΕΗ ότι, ως αποκλειστικός ιδιοκτήτης των εν λόγω μονάδων βάσεως, χειραγωγεί την οριακή τιμή του συστήματος. (ii) Πώληση θυγατρικών. Φυσικά εξαιρούνται, για τους προαναφερόμενους λόγους, οι υπό ίδρυση θυγατρικές μεταφοράς και διανομής. Ομως, αποδεκτή θα ήταν η πώληση της θυγατρικής για την προώθηση έργων ΑΠΕ, ιδιαίτερα εάν ο επενδυτής, δραστηριοποιούμενος σε όλο το εύρος της αλυσίδας αξίας, κατασκευάσει εργοστάσιο μηχανημάτων και για εξαγωγές, μειώνοντας έτσι και το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Ενα μέρος των χρημάτων από τις πωλήσεις των αποδεκτών σεναρίων ενδείκνυται να πάει στο χρέος. Ομως το υπόλοιπο θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί από τη ΔΕΗ για μεγέθυνση της εταιρείας στο εξωτερικό, ακολουθώντας στρατηγική αύξησης της αξίας της επιχείρησης.
* Πρώην στέλεχος ΔΕΗ