East Med: εναλλακτική πηγή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη
Ξεχωρίζει η δήλωση του κ. Σόλωνα Κασίνη, σε συνένετυξή του στην εφημερίδα «Σημερινή», ότι ο αγωγός East Med μπορεί να υλοποιηθεί και να προσφέρει μια πρόσθετη δίοδο, καθώς και μια εναλλακτική πηγή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Κασίνη:
Κύριε Κασίνη, ακόμη και μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», πολλοί αμφισβητούσαν το γεγονός ότι η Ανατολική Μεσόγειος κρύβει μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου. Τελικά, με την τελευταία ανακάλυψη του υπεργιγαντιαίου κοιτάσματος στην Αίγυπτο, νιώθετε δικαιωμένος;
Κρίνοντας εκ των αποτελεσμάτων, αισθάνομαι δικαιωμένος για ό,τι με σθένος πάντοτε υποστήριζα σχετικά με την ενεργειακή προοπτική της νοτιοανατολικής Μεσογείου και πιο συγκεκριμένα για την ύπαρξη σημαντικών ποσοτήτων υδρογονανθράκων στον θαλάσσιο χώρο της.
Παρότι σε παλιότερους καιρούς, οι αναφορές μου, κατά την παρουσία μου σε μεγάλο αριθμό συνεδρίων, για κοιτάσματα πετρελαίου ή φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή αντιμετωπίστηκαν ως εικασίες και ανούσια φληναφήματα, σήμερα με χαρά διαπιστώνω ότι ολοένα και εδραιώνεται η αντίληψη ότι η νοτιoανατολική Μεσόγειος έχει ένα πολλά υποσχόμενο γεωλογικό υπόβαθρο, ευνοϊκό για τον σχηματισμό και τη συσσώρευση αξιόλογων ποσοτήτων υδρογονανθράκων. Έχω την πεποίθηση ότι η περιοχή αυτή μπορεί μια μέρα να αποτελέσει τη «δεύτερη Βόρεια Θάλασσα», με αποθέματα που θα την κατατάσσουν ως την τέταρτη παραγωγική δύναμη μετά τη Ρωσία, το Κατάρ και τη Βόρεια Θάλασσα.
Το γεγονός ότι η ανακάλυψη «Ζορ» γειτνιάζει με το Οικόπεδο 11 της Κυπριακής ΑΟΖ, μας επιτρέπει να ελπίζουμε για παρόμοιου μεγέθους εκπλήξεις;
Αναμφισβήτητα η ανακάλυψη «Ζορ» στην Αίγυπτο δίνει νέα πνοή και ανοίγει καινούργιες προοπτικές στις δραστηριότητες έρευνας και αξιοποίησης υδρογονανθράκων στη νοτιoανατολική Μεσόγειο. Επίσης, το κοίτασμα «Ζορ» αλλάζει τα δεδομένα, τόσο όσον αφορά τα επιχειρησιακά μοντέλα των πετρελαϊκών εταιρειών όσο και τις πολιτικές των κρατών τις ευρύτερης περιοχής. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την εγγύτητα της ανακάλυψης αυτής με το τεμάχιο 11, καθώς απέχει περίπου 4-6 χλμ. από τη μέση γραμμή που οριοθετεί τις ΑΟΖ Κύπρου και Αιγύπτου, αλλά και την επιφάνεια που καταλαμβάνει το κοίτασμα, περίπου 100 τετρ. χλμ., είναι δυνατό να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι γεωλογικοί παράγοντες που οδήγησαν στον σχηματισμό του «Ζορ» εκτείνονται και στην κυπριακή ΑΟΖ.
Αυτό δημιουργεί την αισιοδοξία ότι ενδεχομένως μπορούμε να ελπίζουμε σε νέες ανακαλύψεις στον θαλάσσιο χώρο μας. Όσον αφορά το κατά πόσο μέρος του κοιτάσματος «Ζορ» βρίσκεται στο τεμάχιο 11, αυτό πρέπει να αξιολογηθεί κατ’ αρχήν από την αδειούχο εταιρεία του εν λόγω τεμαχίου, δηλαδή την Total.
Κατά την πρόσφατή του επίσκεψη στο νησί, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ENI μίλησε για το ενδεχόμενο μεταφοράς του κυπριακού φυσικού αερίου στον αιγυπτιακό σταθμό υγροποίησης «Νταμιέτα». Είναι οικονομικά και στρατηγικά επικερδής μια τέτοια επιλογή;
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους τρεις βασικότερους παράγοντες σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή την απόσταση, καθώς η Νταμιέτα απέχει περίπου 240 χλμ. από το «Αφροδίτη», σε σύγκριση με το «Ζορ» που απέχει μόνο 190 χλμ., το επιχειρησιακό μοντέλο, δηλαδή εάν το φυσικό αέριο θα πωλείται πριν από την υγροποίησή του ή εάν θα υγροποιείται μόνο, χωρίς να αλλάζει ιδιοκτησιακό καθεστώς, και το ιδιοκτησιακό μοντέλο, καθώς η Eni είναι ο μεγαλομέτοχος τού Σταθμού Υγροποίησης στο Λιμάνι Νταμιέτα της Αιγύπτου, οπόταν και θα προτιμήσει να δώσει προτεραιότητα σε ιδία κοιτάσματα, μια τέτοια επιλογή φαίνεται να είναι οικονομικά και στρατηγικά επικερδής μόνο για την περίπτωση του «Ζορ» και ενδεχομένως σε περίπτωση που η Eni προβεί σε ανακαλύψεις στα τεμάχια 2, 3 ή 9 της κυπριακής ΑΟΖ.
Μετά την ανακάλυψη στην Αίγυπτο, επανήλθαν φωνές από διάφορους ενεργειακούς αναλυτές, που κάνουν εκ νέου λόγο για κατασκευή του σταθμού υγροποίησης στο Βασιλικό, όπου ήταν και ο αρχικός μας σχεδιασμός. Πόσο εφικτό θα ήταν κάτι τέτοιο;
Αν και υπάρχουν και άλλοι τρόποι μεταφοράς-εξαγωγής του αερίου της ευρύτερης περιοχής, όπως π.χ. ένας διασυνδετήριος αγωγός, ή μέσω ηλεκτροπαραγωγής, ή και ακόμα μέσω σταθμού παραγωγής μεθανόλης, καθώς και διάφορες καταναλωτικές αγορές, εντούτοις οι όποιοι σταθμοί υγροποίησης, υφιστάμενοι ή νέοι, παραμένουν μια ελκυστική επιλογή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ενδεχομένως να αποτελούν και τη βέλτιστη λύση λόγω της ευελιξίας που παρουσιάζουν, τόσο στην ικανότητα παραγωγής όσο και στις εξαγωγικές αγορές.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα πιο πάνω και συνεκτιμώντας τα σημερινά δεδομένα όπως διαμορφώνονται, θα πρέπει ίσως η Κύπρος και το Ισραήλ να αρχίσουν να εξετάζουν και άλλες λύσεις εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου, περιλαμβανομένης και της κατασκευής ενός νέου σταθμού υγροποίησης στην περιοχή, παρά να «ανταγωνίζονται» μεταξύ τους ή με το «Ζορ» για εξαγωγή του αερίου μέσω Αιγύπτου.
Την περασμένη Δευτέρα, υπήρξαν νέες απειλές εκ μέρους της Τουρκίας για παρεμπόδιση των εξορύξεων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με την εμπειρία που είχατε στο παρελθόν με παρόμοιες απειλές, πώς αξιολογείτε ένα τέτοιο ενδεχόμενο να γίνει πραγματικότητα;
Η Τουρκία μάς έχει συνηθίσει κατά καιρούς σε προκλήσεις και παρεμβάσεις, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώθηκαν και με κινητοποιήσεις στόλου του πολεμικού ναυτικού της. Ασφαλώς, μέχρι σήμερα, δεν υπήρξε κάποιο θερμό επεισόδιο, ενώ οι όποιες ενέργειες παρεμπόδισης έγιναν από πλευράς Τουρκίας, περιορίστηκαν σε απειλές και προειδοποιήσεις.
Πιστεύω ότι και μελλοντικά η Τουρκία θα συνεχίσει πάνω στο ίδιο μοτίβο, δηλαδή με απειλές και προειδοποιήσεις, χωρίς όμως να τις μετουσιώνει σε πράξη, καθώς και η ίδια γνωρίζει καλύτερα ότι τότε θα έχει να αντιμετωπίσει τις πετρελαϊκές εταιρείες κολοσσούς που έχουν τα δικαιώματα εκμετάλλευσης, αλλά και κατ’ επέκτασιν τις χώρες στις οποίες αυτές οι εταιρείες εδρεύουν.
Θεωρείτε εφικτή την υλοποίηση του αγωγού East Med, δεδομένης της καθυστέρησης των ενεργειακών σχεδιασμών Κύπρου-Ισραήλ και της ανακάλυψης στην Αίγυπτο;
Ο αγωγός East Med Gas Pipeline αφορά ένα έργο κοινού ενδιαφέροντος, το οποίο έχει ήδη εγκριθεί και λαμβάνει σχετική οικονομική χορηγία από την Ε.Ε., για τις απαραίτητες μελέτες. Με τα σημερινά δεδομένα και το ισχυρό ενδεχόμενο νέων ανακαλύψεων φυσικού αερίου, είναι δεδομένο ότι ο εν λόγω αγωγός μπορεί να υλοποιηθεί και να προσφέρει μια πρόσθετη δίοδο, καθώς και μια εναλλακτική πηγή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Επίσης, με την υλοποίησή του, ο αγωγός αυτός θα μπορεί να αποτελέσει και μια επιπρόσθετη επιλογή για την εκμετάλλευση/εξαγωγή του φυσικού αερίου της Κύπρου και του Ισραήλ.
Είναι τελικά θέμα μόνο των εταιρειών φυσικού αερίου η κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία, όπως συχνά λέγεται, ή προαπαιτείται και η συγκατάθεση της πολιτικής ηγεσίας;
Σαφέστατα και προαπαιτείται η συγκατάθεση της πολιτικής ηγεσίας σε κάτι τέτοιο, αφού αυτό το θέμα αποτελεί και από μόνο του πολιτικό ζήτημα. Εξάλλου, το οποιοδήποτε Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής ενός κοιτάσματος υδρογονανθράκων, που ετοιμάζεται από κάθε εταιρεία που έχει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης, θα πρέπει να τυγχάνει της έγκρισης της Κυβέρνησης του ενδιαφερόμενου κράτους.
Εσείς ο ίδιος ήσασταν από τους πρωτοπόρους του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου, ακόμη και σε εποχές που κανείς δεν πίστευε στην ύπαρξη φυσικού αερίου. Τώρα βρίσκεστε σε επαφή με το Υπουργείο Ενέργειας; Σας έχει ζητηθεί η επιστημονική σας άποψη για τους μελλοντικούς σχεδιασμούς;
Περιστασιακά τυγχάνει να έρχομαι σε επαφή με υψηλόβαθμα άτομα και αξιωματούχους του Υπουργείου, και να συζητούμε τις εξελίξεις. Παρά ταύτα, δεν τυγχάνω ευρείας και άμεσης ενημέρωσης επί των εξελίξεων στα θέματα της ενέργειας από το Υπουργείο και ούτε ζητήθηκε η συμβολή μου στους ενεργειακούς προγραμματισμούς και μελλοντικούς σχεδιασμούς για την ενέργεια, παρόλο που, όπως έχω δηλώσει και κατά το παρελθόν, έχω θέσει τον εαυτό μου στη διάθεση του Υπουργείου και της Κυβέρνησης.
Η διαχείριση του φυσικού μας αερίου μπορεί να ανοίξει δέσμες επιστημών στο νησί, προσφέροντας παράλληλα μιαν ανάσα στην οικονομία μας. Μπορείτε να μας εισηγηθείτε κάποια βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση;
Πιστεύω πως, λόγω του γεγονότος ότι τα υφιστάμενα ακαδημαϊκά προγράμματα που προσφέρονται δίνουν περισσότερη έμφαση στη θεωρεία και υστερούν σε ουσιαστική εφαρμοσμένη πρακτική (hands-on practice), χρειάζεται να υπάρξει συνεργασία με τη βιομηχανία στο εξωτερικό, καθώς και με μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες και εταιρείες παροχής υπηρεσιών στον τομέα των υδρογονανθράκων, ώστε οι φοιτητές να λαμβάνουν επαγγελματική κατάρτιση στο αντικείμενό τους, εμπλουτίζοντας έτσι τις γνώσεις, εμπειρίες και ικανότητές τους, προτού εμπλακούν ενεργά και ουσιαστικά σε εργασίες του τομέα αυτού.
Επίσης, η ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας πετροχημικών, βιομηχανίας δηλαδή βασισμένης στο φυσικό αέριο ως πρώτη ύλη, θα προσφέρει επιπρόσθετα σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για τον τόπο, μέσω νέων και μεγαλύτερων ευκαιριών απασχόλησης, καθώς και μέσω προσέλκυσης διεθνών εταιρειών και επενδύσεων.