Τι “σκιάζει” την αγορά των φωτοβολταϊκών;
Συγκρατημένη αισιοδοξία εκφράζουν στην εφημερίδα “Ναυτεμπορική” ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), δρ Σωτήρης Καπέλλος, και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), Στέλιος Λουμάκης, αναφορικά με την πορεία του κλάδου το 2016.
Σε μια χώρα, ωστόσο, που -παρά τα υψηλά, ομολογουμένως, κόστη- υπάρχουν οι φυσικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, θα απαιτηθεί αρκετό χρονικό διάστημα, όπως φαίνεται, για να εξορθολογισθεί η κατάσταση.
Η ζημιά, λόγω των στρεβλώσεων στην ενεργειακή αγορά, από τις άστοχες πολιτικές της κεντρικής εξουσίας, αποτυπώνεται στα εξής: το 2012 και 2013 εγκαταστάθηκαν 900 και 1050 MW φωτοβολταϊκών αντιστοίχως. Το μέγεθος της αγοράς σε αξία έργων – εξοπλισμών είναι πλέον μεγαλύτερο του 1 δισ. ευρώ και σήμερα οι νέες εγκαταστάσεις, που αντιστοιχούν σε έργα 10 εκατ. ευρώ, παράγουν μόλις 10 MW. Από μία αγορά με πάνω από 50.000 θέσεις εργασίας το 2013, σήμερα, έχουν απομείνει μόλις 3.000…
Την ίδια ώρα, βασικό πρόβλημα συνεχίζουν να αποτελούν οι υπερημερίες εξόφλησης της παραγωγής του κλάδου, που, παρά τον σχεδόν μηδενισμό των ελλειμμάτων του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) από τις αιματηρές θυσίες των ίδιων των παραγωγών (διά του ν. 4254/2014), αυτοί, εντούτοις, συνεχίζουν να ταλανίζονται από καθυστερήσεις πληρωμών 4-5 μηνών.
Ανάπτυξη υπό προϋποθέσεις
Οπως εξηγεί στην εφημερίδα ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), δρ Σωτήρης Καπέλλος, οι εταιρείες που επιμένουν να παραμένουν στην αγορά παρά τις αντιξοότητες έχουν σταθεροποιηθεί σε αριθμό και απασχολούνται είτε με ανάπτυξη και κατασκευή έργων στο εξωτερικό είτε με τη μικρή ελληνική αγορά και την παροχή υπηρεσιών των έργων που λειτουργούν στην Ελλάδα.
Το τελευταίο διάστημα, προσθέτει, με την έναρξη του προγράμματος του Νet Μetering (ΝΜ), τον Μάιο του 2015, υπάρχει κάποια κινητικότητα και συγκρατημένη αισιοδοξία για την ανάπτυξη της αγοράς. Ηδη, το πρώτο 9μηνο από την έναρξη του προγράμματος εγκαταστάθηκαν 1,8 MW.
Ο κ. Καπέλος εκτιμά ότι το πρόγραμμα του ΝΜ στη χαμηλή και στη μέση τάση, εφόσον παραμένουν οι τρέχουσες συνθήκες (κεφαλαιακοί έλεγχοι και έλλειψη ρευστότητας στην αγορά από τις τράπεζες), θα είναι μία μικρή αγορά των μερικών MW ετησίως. Οι προοπτικές είναι μεγάλες εφόσον ομαλοποιηθεί η ρευστότητα στην αγορά, οπότε μπορεί να φτάσει τουλάχιστον στα 50 MW ετησίως. Ο συνδυασμός, δε, του ΝΜ με την αποθήκευση, την ηλεκτροκίνηση και τα έξυπνα δίκτυα είναι δυνατόν να δημιουργήσει μία βιώσιμη και υγιή αγορά μεγαλύτερη των 50 MW.
Αυτό σημαίνει ανάπτυξη, και επιπλέον 2.350 άμεσες και έμμεσες νέες θέσεις εργασίας και 50-60% εγχώρια προστιθέμενη αξία (λαμβάνοντας υπόψη και τη συντήρηση και λειτουργία). Εκτός από το ΝΜ που μπορεί να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά της αγοράς, αναμένεται η ενσωμάτωση των «Κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2014-2020)» της Ε.Ε.
Μάχη αποτροπής της κατάρρευσης
Το 2015 ήταν, όντως, μια χρονιά σταθεροποίησης για την ηλεκτροπαραγωγή από φωτοβολταϊκά και εν γένει για τις ΑΠΕ, μας επιβεβαιώνει, από την πλευρά του και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), Στέλιος Λουμάκης. «Κατά τη διάρκεια του έτους και παρά τις αναταράξεις για τη χώρα σε οικονομικό επίπεδο, ο κλάδος των ηλεκτροπαραγωγών από ανανεώσιμες προέβαλε, μάλλον, θωρακισμένος, δρέποντας καρπούς προηγούμενων μεταρρυθμίσεων και άρσης στρεβλώσεων τόσο εντός των τειχών του όσο και σε επίπεδο χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Στα φωτοβολταϊκά, συγκεκριμένα, που η ραγδαία εξάπλωση τους, ιδίως κατά την περίοδο 2012-2013, τα έφερε να ξεπεράσουν σε εγκατεστημένη ισχύ ακόμη και τον εθνικό στόχο του 2020 για 2.200 MW, 7 χρόνια νωρίτερα, χρειάστηκαν τολμηρές πρωτοβουλίες, ώστε να αποτραπεί η κατάρρευση του κλάδου. Και αν μέχρι και το 2014, που συντελέστηκε το σύνολο των μεταρρυθμίσεων αυτών, ο θόρυβος, αλλά και ο απόηχος των αλλαγών καθιστούσε δυσδιάκριτα τα αναδυόμενα οφέλη της σταθεροποίησης και της άρσης σημαντικών στρεβλώσεων, το 2015, χωρίς τις προηγηθείσες αλλαγές ουδείς μπορεί να φανταστεί πως θα εξελισσόταν με δεδομένα και τα οξύτατα προβλήματα που αντιμετώπισε η χώρα.
Η επαγγελματική ηλεκτροπαραγωγή από φωτοβολταϊκά αφορά 15.000 εγκαταστάσεις διεσπαρμένες κοινωνικά και γεωγραφικά σε όλη τη χώρα με ενασχόληση τουλάχιστον ισόποσου αριθμού ατόμων που τις κατέχει ή/και εργάζεται στην παρακολούθηση, διαχείριση, συντήρηση, φύλαξη και ασφάλισή τους, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ τα 2.229 MW, αξία επενδύσεων περί τα 6 δισ. ευρώ, σύνολο δανεισμού 4 δισ. και ετήσιο κύκλο εργασιών το 2015 το 1 δισ.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΠΕΦ, πρόκειται για κλάδο με εξ’ ορισμού μηδενική φοροδιαφυγή, αφού η παραγόμενη ενέργεια εκκαθαρίζεται από τον κρατικό Λειτουργό της αγοράς και μέσω αυτού μεταπωλείται στις εταιρείες προμήθειας (λιανικής), ενώ δεν είναι υπερβολή να λεχθεί πως τα καταβαλλόμενα προς τις τράπεζες τοκοχρεολύσια ίσως αποτελούν τον κορμό των μη κόκκινων δανείων. Δυστυχώς, μέχρι και σήμερα, τα δάνεια των παραγωγών επιβαρύνονται με απαράδεκτα υψηλά επιτόκια της τάξης του 7-9%, αφού, μέσω αυτών, τα τραπεζικά ιδρύματα μάλλον επιχειρούν να καλύψουν τις απώλειές τους από άλλους κλάδους της οικονομίας στους οποίους αντίθετα προσφέρονται αφειδώς ρυθμίσεις εξοφλητικού ορίζοντα πολλών δεκαετιών με επιτόκια επιπέδου στεγαστικών δανείων, δηλαδή κάτω του 5%.
Σε ό,τι αφορά, εξάλλου, το θέμα των υπερημεριών εξόφλησης των παραγωγών, ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ υπογραμμίζει πως, πέρα από τα προβαλλόμενα προβλήματα των καταναλωτών να αποπληρώνουν εγκαίρως τους λογαριασμούς ρεύματός τους, η ισχυρή κερδοφορία της ΔΕΗ, ύστερα από γενναίες προβλέψεις επισφαλειών που δύναται και εγγράφει (691 εκατ. ευρώ προβλέψεις στο 9μηνο 2015), δεν αφήνει αμφιβολία πως οι πόροι του ΕΤΜΕΑΡ χρησιμοποιούνται ως γενικό μαξιλάρι ρευστότητας κάλυψης άλλων αναγκών του συστήματος ασύμμετρα σε βάρος των ΑΠΕ.
