Γιώργος Λυσσαίος (Εκτελεστικός Διευθυντής ΣΒΠΕ): «Η ανακύκλωση βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι»
Ο εκτελεστικός διευθυντής του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος, Γιώργος Λυσσαίος, μιλά για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες του κλάδου, που βρίσκεται σε τροχιά μετάβασης.
H βιομηχανία πλαστικών βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης για τη βιωσιμότητα και την ενεργειακή μετάβαση, με τις επιχειρήσεις του κλάδου να καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους σε μια νέα εποχή αυστηρών περιβαλλοντικών στόχων και αυξημένου κόστους παραγωγής. Ο εκτελεστικός διευθυντής του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ), Γιώργος Λυσσαίος, μιλά στο περιοδικό «Ενέργεια και Οικονομία» για την πορεία και τις προοπτικές της ελληνικής βιομηχανίας, τονίζοντας τη σημασία της καινοτομίας, της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας ως εργαλείων ανάπτυξης. Παράλληλα, αναλύει τις στρεβλώσεις που εξακολουθούν να περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής μεταποίησης και εξηγεί γιατί ο κλάδος των πλαστικών, παρά τις προκλήσεις, παραμένει στρατηγικός για την παραγωγική βάση και τις εξαγωγές της χώρας.
– Το ενεργειακό κόστος παραμένει δυσβάσταχτο για τη βιομηχανία. Πώς επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου και πόσο κοντά είμαστε σε μια πιο προσιτή ενέργεια που θα αποτελέσει πραγματικό μοχλό ανάπτυξης;
Το ενεργειακό κόστος εξακολουθεί να αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη βιομηχανία, ιδίως για κλάδους, όπως η μεταποίηση και πιο συγκεκριμένα τα πλαστικά, που η παραγωγή τους είναι ενεργοβόρα. Η Ελλάδα παραμένει μία από τις ακριβότερες αγορές ενέργειας στην Ευρώπη, γεγονός που μειώνει την ανταγωνιστικότητα και αναστέλλει τις επενδύσεις.
Παρά το σημαντικό βήμα που έγινε στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το Clean Industrial Deal, η πραγματικότητα παραμένει δύσκολη, με το κόστος ενέργειας στην Ευρώπη να εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι στις ΗΠΑ και την Κίνα.
Ο ΣΒΠΕ έχει αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση αυτής της στρέβλωσης. Πρόσφατα, πραγματοποιήθηκε εποικοδομητική συνάντηση αντιπροσωπείας του διοικητικού συμβουλίου με τον γενικό γραμματέα Βιομηχανίας, Ελευθέριο Κρητικό, όπου συζητήθηκε το ζήτημα ενώ παράλληλα, ο ΣΒΠΕ συμμετείχε στην κοινή πρωτοβουλία 16 βιομηχανικών συνδέσμων, που ζήτησαν μέτρα αντίστοιχα με αυτά που εφαρμόζονται, ήδη, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η προσιτή ενέργεια είναι όρος επιβίωσης και ανάπτυξης για τη μεταποιητική βιομηχανία, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η βιομηχανία πλαστικών. Μόνο με σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο μπορεί η βιομηχανία να σχεδιάσει το μέλλον της, να επενδύσει και να παραμείνει βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας.
– Οι πρώτες ύλες του πλαστικού προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την πετρελαϊκή βιομηχανία. Πόσο εκτεθειμένη είναι η εγχώρια παραγωγή στις διεθνείς διακυμάνσεις και τι δυνατότητες διαφοροποίησης υπάρχουν;
Τα περισσότερα πλαστικά και οι πρώτες ύλες τους προέρχονται από νάφθα, παράγωγο του πετρελαίου, γεγονός που καθιστά την παραγωγή ευάλωτη στις διακυμάνσεις των διεθνών αγορών ενέργειας και πρώτων υλών.
Οι συνθήκες στην ευρωπαϊκή αγορά παραμένουν σύνθετες, με τις τιμές να επηρεάζονται τόσο από το ενεργειακό κόστος, όσο και από τη γενικότερη οικονομική συγκυρία.
Η Ευρώπη βρίσκεται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το σχιστολιθικό αέριο διατηρεί το ενεργειακό κόστος σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ στην Κίνα η φθηνότερη ενέργεια και η κρατική στήριξη ενισχύουν περαιτέρω τη βιομηχανική της βάση. Παράλληλα, οι δασμοί που έχουν επιβληθεί σε ορισμένες κατηγορίες προϊόντων δυσχεραίνουν το εμπόριο και κάνουν τα πλαστικά στην Ευρώπη λιγότερο ανταγωνιστικά.
Ωστόσο, η διαφοροποίηση στην παραγωγή έχει, ήδη, ξεκινήσει και πραγματοποιείται μέσα από την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας. Η ενσωμάτωση ανακυκλωμένων υλικών θα δημιουργήσει μια νέα αγορά πρώτων υλών, που θα βασίζεται στην αξιοποίηση των απορριμμάτων ως πολύτιμου πόρου, όπως ρητά αναφέρει και η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυκλική Οικονομία. Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης. Επενδύει σε τεχνολογίες ανακύκλωσης και βιώσιμης παραγωγής, επιδιώκοντας να παραμείνει πρωτοπόρος στην υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας.
Για τον κλάδο, η κυκλική οικονομία είναι μια νέα βιομηχανική πραγματικότητα, στην οποία η Ελλάδα έχει όλα τα εφόδια για να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο.
– Ο ανταγωνισμός από τις εισαγωγές, όπως τα τελικά προϊόντα από την Τουρκία, δημιουργεί σημαντικές πιέσεις. Ποια είναι η θέση του Συνδέσμου σχετικά με τους εισαγωγικούς δασμούς και πώς μπορούν να προστατευθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις;
Ο ΣΒΠΕ έχει επισημάνει επανειλημμένα το φαινόμενο της αθρόας εισαγωγής υλικών από τρίτες χώρες, σε ένα περιβάλλον όπου οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ανεπαρκείς ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ανύπαρκτοι. Το πρόβλημα, πλέον, είναι συστημικό και δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά επηρεάζει συνολικά την ευρωπαϊκή αγορά. Χωρίς ενιαίους και αποτελεσματικούς ελέγχους, οι εισαγωγές ανακυκλωμένων και παρθένων πολυμερών πραγματοποιούνται με όρους που διαταράσσουν τον ανταγωνισμό, υπονομεύουν την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού ανακυκλωμένου προϊόντος και αποθαρρύνουν τις επενδύσεις των επιχειρήσεων που λειτουργούν με διαφάνεια και υψηλά πρότυπα.
Πρόκειται για μια άνιση μάχη ανάμεσα σε μια αυστηρά ρυθμιζόμενη ευρωπαϊκή αγορά και σε έναν ανταγωνισμό από τρίτες χώρες, που συχνά λειτουργεί εκτός πλαισίου περιβαλλοντικών κανόνων και κοινωνικής ευθύνης. Ο ΣΒΠΕ ζητά ισότιμους όρους ανταγωνισμού, με ενίσχυση των ελέγχων στα σύνορα και αυστηρότερη εποπτεία της αγοράς. Μόνο έτσι μπορεί να προστατευθεί η ελληνική παραγωγή και να διατηρηθεί η αξιοπιστία της βιομηχανίας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
– Η ανακύκλωση πλαστικών στην Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί. Πού εντοπίζετε τα μεγαλύτερα εμπόδια, στην έλλειψη υποδομών, στη λειτουργία των δήμων ή στη συμμετοχή των καταναλωτών;
Η ανακύκλωση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Ο ΣΒΠΕ τονίζει με κάθε ευκαιρία, όπως αυτή που μας δίνετε, την έλλειψη υποδομών και την ανάγκη για διαλογή στην πηγή, ώστε τα υλικά να φτάνουν καθαρά και αξιοποιήσιμα στις μονάδες επεξεργασίας. Χωρίς αυτό το κρίσιμο βήμα δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική πρόοδος.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κατάσταση είναι εξίσου ανησυχητική. Η Plastics Recyclers Europe προειδοποίησε πρόσφατα για τον κίνδυνο άμεσης κατάρρευσης της βιομηχανίας ανακύκλωσης, λόγω φθηνών εισαγωγών από τρίτες χώρες, υποχώρησης της ζήτησης και υπερβολικής γραφειοκρατίας. Η απώλεια δυναμικότητας ανακύκλωσης που, ήδη, καταγράφεται απειλεί τη βιωσιμότητα ενός στρατηγικού τομέα για την ευρωπαϊκή οικονομία. Η Ελλάδα πρέπει να επιταχύνει τη δημιουργία υποδομών, να απλοποιήσει τις διαδικασίες αδειοδότησης, να ενισχύσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, να πιστοποιήσει την ποιότητα και την προέλευση κάθε εισαγόμενου υλικού, να πατάξει την εισφοροδιαφυγή στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, με υποχρεωτική εγγραφή όλων στο ΕΜΠΑ και να αναβαθμίσει τις υποδομές διαλογής, ώστε μεγαλύτερο ποσοστό αποβλήτων να καταλήγει σε πραγματική ανακύκλωση.
Η Ελλάδα έχει ανάγκη από ένα σταθερό θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο που θα στηρίξει τη βιώσιμη διαχείριση των πλαστικών. Μόνο έτσι η ανακύκλωση θα γίνει ουσιαστικός πυλώνας ανάπτυξης και όχι πεδίο χαμένων ευκαιριών.
– Ποιες επενδύσεις και ποια καινοτόμα βήματα βλέπετε στον κλάδο; Υπάρχει περιθώριο για «έξυπνα» υλικά, καλύτερο σχεδιασμό προϊόντων και πιο αποδοτικά συστήματα ανακύκλωσης;
Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών είναι έτοιμη να επενδύσει και ήδη πολλές εταιρείες το πράττουν. Τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί ένας ριζικός ανασχεδιασμός προϊόντων από εταιρείες μέλη μας, ώστε να είναι ευκολότερα ανακυκλώσιμα και να ενσωματώνουν μεγαλύτερα ποσοστά ανακυκλωμένου υλικού.
Πρόκειται για επενδύσεις ουσίας σε τεχνολογίες, νέες γραμμές παραγωγής και συνεργασίες που ενισχύουν την κυκλική οικονομία. Ο ΣΒΠΕ έχει τονίσει πως αυτή η πορεία μπορεί να επιταχυνθεί μόνο αν αρθούν τα χρηματοδοτικά εμπόδια που δυσχεραίνουν τις επενδύσεις. Είναι απαραίτητη η άρση του αποκλεισμού των ΚΑΔ 22 και ΚΑΔ 38 από τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ώστε να δοθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης έργων που συνδέονται άμεσα με τη βιωσιμότητα και την πράσινη ανάπτυξη.
Η βιωσιμότητα, άλλωστε, δεν έχει μόνο την περιβαλλοντική έννοια, αλλά και την οικονομική διάσταση. Μια βιομηχανία που σέβεται το περιβάλλον και επενδύει στη γνώση και την καινοτομία θα πρέπει να είναι ταυτόχρονα βιώσιμη, ανταγωνιστική και ανθεκτική στον χρόνο.
– Το πλαστικό είναι αναντικατάστατο σε πολλές εφαρμογές –από τη συσκευασία τροφίμων μέχρι την ιατρική και τις υποδομές. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του υλικού και πώς αυτό μπορεί να αναδειχθεί στην κοινωνία;
Ολόκληρος ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας βασίζεται στα πλαστικά. Από τη συσκευασία τροφίμων και φαρμάκων έως τα νοσοκομεία, τα δίκτυα ενέργειας, τις μεταφορές και τις ανανεώσιμες πηγές, τα πλαστικά αποτελούν υλικό-κλειδί για την καθημερινότητα, την υγεία και την ανάπτυξη. Συμβάλλουν, επίσης, καθοριστικά στην αγροτική παραγωγή μέσω θερμοκηπίων και καινοτόμων συστημάτων άρδευσης.
Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά τους είναι η αποδοτικότητα, καθώς με ελάχιστη ποσότητα υλικού, τα πλαστικά προσφέρουν αντοχή, ασφάλεια και χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε σύγκριση με άλλα υλικά. Έτσι, συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών CO₂, στη μικρότερη κατανάλωση ενέργειας και στη βελτιστοποίηση των πόρων σε ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής. Η ενίσχυση αυτής της θετικής συνεισφοράς περνά μέσα από τη μετάβαση σε ένα αποτελεσματικό μοντέλο κυκλικής οικονομίας, που προϋποθέτει εκπαίδευση πολιτών και επιχειρήσεων, αναβάθμιση των υποδομών ανακύκλωσης και ισχυρό θεσμικό πλαίσιο. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος ηγείται αυτής της προσπάθειας, προωθώντας πρωτοβουλίες και πολιτικές που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και θέτουν τις βάσεις για ένα βιώσιμο μέλλον, όπου το πλαστικό θα συνεχίσει να αποτελεί τη λύση για τη βελτίωση της καθημερινότητάς μας.
– Η Ευρώπη κινείται προς πιο αυστηρές πολιτικές, όπως τα συστήματα εγγυοδοσίας (DRS) και η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Πόσο έτοιμη είναι η Ελλάδα να υιοθετήσει τέτοιες πρακτικές και ποιο ρόλο μπορεί να παίξει η βιομηχανία στην επιτυχία τους;
Το σύστημα εγγυοδοσίας (DRS) θα έπρεπε, ήδη, να έχει εφαρμοστεί στη χώρα μας. Είναι ένα αποδεδειγμένα αποτελεσματικό εργαλείο, που σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχει αυξήσει εντυπωσιακά τα ποσοστά συλλογής πλαστικών φιαλών και έχει ενισχύσει τη συμμετοχή των πολιτών στην ανακύκλωση. Δυστυχώς, οι καθυστερήσεις στην υιοθέτησή του καθρεφτίζουν τα συστημικά προβλήματα της χώρας. Η Ελλάδα και η Ευρώπη οφείλουν να κινηθούν με ταχύτερους ρυθμούς, αξιοποιώντας την εμπειρία άλλων κρατών-μελών και τη συνεργασία της βιομηχανίας πλαστικών. Η βιομηχανία μας είναι έτοιμη να συνδράμει ουσιαστικά, παρέχοντας τεχνογνωσία και φυσικά με επενδύσεις, εφόσον αρθούν τα εμπόδια που αναφέραμε και νωρίτερα, για την εφαρμογή του DRS. Το ζητούμενο είναι να περάσουμε από τις εξαγγελίες στην πράξη, ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει, επιτέλους, ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό μοντέλο κυκλικής οικονομίας, αντάξιο των ευρωπαϊκών προτύπων.
