Στις Βρυξέλλες ο κ. Παπακωνσταντίνου

Πρόκειται για το πρώτο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος της Δανικής Προεδρίας και η Ημερήσια Διάταξη περιλαμβάνει πολλά και σημαντικά θέματα για την ΕΕ και την Ελλάδα. Ακολουθούν τα κύρια σημεία της ημερήσιας διάταξης του Συμβουλίου Υπουργών Περιβάλλοντος:

Οδικός Χάρτης για τη μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα το 2050
Σε συνέχεια της περυσινής Ανακοίνωσης της Ε.Επιτροπής για τον «Οδικό χάρτη για τη μετάβαση σε μία ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα το 2050», οι Υπουργοί Περιβάλλοντος θα συζητήσουν σχετικές προτάσεις για τις στρατηγικές μετάβασης της Δανικής Προεδρίας προκειμένου να υιοθετήσουν Συμπεράσματα Συμβουλίου. Η μετάβαση της Ε.Ε. σε μία χαμηλών εκπομπών άνθρακα οικονομία θα οδηγήσει σε αειφόρο ανάπτυξη και καινοτομία, στην αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας θα συζητήσουν προκειμένου να υιοθετήσουν σχετικά Συμπεράσματα Συμβουλίου. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται ότι η Ανακοίνωση της Ε. Επιτροπής για τον Οδικό Χάρτη μπορεί να αποτελέσει την βάση για περαιτέρω συζήτηση και εργασία για τις απαιτούμενες μακροπρόθεσμες δράσεις για την πραγματοποίηση της μετάβασης αυτής σταδιακά και με αποτελεσματικό ως προς το κόστος τρόπο.

Για τη μετάβαση αυτή προτείνονται ορόσημα (milestones) για τις μειώσεις εκπομπών εσωτερικά στην ΕΕ όπως παρουσιάζονται στην Ανακοίνωση και συγκεκριμένα 40% για το 2030, 60% για το 2040 και 80% για το 2050 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Επίσης, υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα ενσωμάτωσης δράσεων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής σε όλους τους κλάδους όπως ενέργεια, μεταφορές, κτίρια, βιομηχανία κτίρια και γεωργία και ο σημαντικός ρόλος της έρευνας για ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Στην κατεύθυνση αυτή η κινητοποίηση πόρων δημόσιων και ιδιωτικών θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

Τέλος, επισημαίνεται η σπουδαιότητα των αγορών άνθρακα τόσο διεθνώς, όσο και εντός της Ε.Ε και αναγνωρίζεται ότι απαιτείται ισχυρή αγορά άνθρακα με σκοπό την ενίσχυση της τιμής του, η οποία είναι αναγκαία για επενδύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα και για την επίτευξη των στόχων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο αυτό o ρόλος του Ευρωπαϊκού Συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (EU ETS) και της Απόφασης Καταμερισμού των Βαρών (Effort Sharing Directive) είναι πολύ σημαντικός.

Κλιματική Αλλαγή σε συνέχεια της διάσκεψης στο Durban
Κατά τη διάσκεψη στο Durban, πέραν της εφαρμογής των αποφάσεων του Κανκούν (οι οποίες αφορούσαν κυρίως θέματα όπως προσαρμογή, μετριασμό, χρηματοδότηση, αξιοποίηση τεχνολογίας και μεταφοράς τεχνογνωσίας) συμφωνήθηκε να προχωρήσει η διαδικασία για ανάπτυξη μίας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας (ή άλλου νομικού εργαλείου), στο πλαίσιο της Συνθήκης για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), στην οποία θα συμμετέχουν όλα τα Μέρη και θα περιλαμβάνει υποχρεώσεις μετριασμού (mitigation commitments) από το σύνολο των Μερών και ειδικά από όλες τις μεγάλες οικονομίες και η οποία θα μπει σε εφαρμογή πριν το 2021.

Μέχρι να ισχύσει η συμφωνία αυτή, κατά τη μεταβατική περίοδο, αποφασίστηκε να εξασφαλισθεί η συνέχεια του Πρωτοκόλλου του Κυότο με ένα αποτελεσματικό σύστημα, που θα περιλαμβάνει τους ευέλικτους μηχανισμούς και μία 2η δεσμευτική περίοδο, η οποία θα αρχίσει την 1η Ιανουαρίου 2013.

Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος της ΕΕ θα συζητήσουν την υιοθέτηση Συμπερασμάτων Συμβουλίου σχετικά με την αντιμετώπιση του κενού που παραμένει μεταξύ των δεσμεύσεων και των δράσεων που έχουν ληφθεί από τα Μέρη της Συνθήκης, έως σήμερα, για το 2020 και του στόχου του 2oC εστιάζοντας στα πλέον επείγοντα θέματα του Πρωτοκόλλου του Κυότο, που πρέπει να συμφωνηθούν άμεσα. Συγκεκριμένα, αυτά αφορούν το εύρος της 2ης δεσμευτικής περιόδου του Πρωτοκόλλου (5 ή 8 έτη), την υποβολή των ποσοτικών δεσμευτικών στόχων QELRO (Quantified Emission Limitation or Reduction Objective) εκ μέρους της ΕΕ και των Κ-Μ για τη 2η δεσμευτική περίοδο μέχρι την 1 Μαϊου και τους περιορισμούς και κανόνες για την μεταφορά των αποθεμάτων των επιτρεπόμενων ποσών εκπομπής (AAUs-Assigned Amount units) από την 1η στη 2η δεσμευτική περίοδο.

Προετοιμασία της Παγκόσμιας Συνόδου Hν. Eθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη «Rio+20»
Η ΕΕ, παρά την τρέχουσα οικονομική συγκυρία, θεωρεί ότι το Rio+20 θα αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για την ανάδειξη του πρωταγωνιστικού και εποικοδομητικού της ρόλου, σε παγκόσμιο επίπεδο, για την προώθηση της πράσινης οικονομίας, της χρηστής διακυβέρνησης, των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης, του κράτους δικαίου και των προσπαθειών για αντιμετώπιση της φτώχειας, σε όλα τα επίπεδα.

Η παγκόσμια Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών «Rio+20» θα πραγματοποιηθεί στο Ρίο ντε Τζανέϊρο της Βραζιλίας, 20-22 Ιουνίου 2012. Η Σύνοδος λαμβάνει χώρα 20 χρόνια μετά την πρώτη Σύνοδο των ΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (Ρίο, 1992), η οποία οδήγησε στην ίδρυση της Επιτροπής Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNCSD) και στην υιοθέτηση της Αgenda 21, και 10 χρόνια μετά τη Σύνοδο των ΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (Γιοχάνεσμπουργκ, 2002) που οδήγησε στην υιοθέτηση του Προγράμματος Δράσης του Γιοχάνεσμπουργκ με τους αντίστοιχους στόχους (Millenium Goals) και του πολυετούς (15ετούς) Προγράμματος Εργασιών της UNCSD (2003-2017).

Οι βασικοί στόχοι της Συνόδου είναι τρεις:
1. εξασφάλιση ανανεωμένης πολιτικής δεσμέυσεων για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης,
2. αξιολόγηση προόδου έως σήμερα και εξέταση των κενών που εξακολουθούν να υπάρχουν σχετικά με την εφαρμογή των υφιστάμενων συμφωνιών, και
3. αντιμετώπιση νέων διαφαινόμενων προσκλήσεων.

Η θεματολογία της Συνόδου καλύπτει δύο εξίσου σημαντικούς και αλληλοσυμπληρούμενους τομείς:
Α. Την πράσινη οικονομία, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της αντιμετώπισης της φτώχειας (Green Economy in the context of Sustainable Development and Poverty Eradication-GESDPE), και
Β. Το θεσμικό πλαίσιο για την παγκόσμια διακυβέρνηση για τη βιώσιμη ανάπτυξη (Institutional Framework for Sustainable Development-IFSD), με στόχο την αξιολόγηση και επανασχεδιασμό της «αρχιτεκτονικής» του Συστήματος των ΗΕ ώστε και τα θέματα περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης να αναβαθμίζονται και να αποφεύγονται επικαλύψεις αρμοδιοτήτων μεταξύ Οργανισμών, ώστε ο ΟΗΕ να αποκρίνεται ως ένα σώμα σε κάθε θέμα (‘Delivering as One’ Initiative).

Μεταξύ άλλων, οι Υπουργοί θα συζητήσουν προς υιοθέτηση Συμπεράσματα Συμβουλίου που αφορούν κυρίως (α) την αναβάθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης για τη βιώσιμη ανάπτυξη, επιλέγοντας μεταξύ της αναθεώρησης/αναβάθμισης της λειτουργίας του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ (ECOSOC) και της υπαγόμενης σε αυτό Επιτροπής Βιώσιμης Ανάπτυξης (UNCSD), ήτης δημιουργίας ενός νέου Συμβουλίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, υπό τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (UNGA) παράλληλα ή αντικαθιστώντας το ECOSOC, ή εντός του ECOSOC με ταυτόχρονη κατάργηση της UNCSD,
και (β) την θέση της ΕΕ αναφορικά με τη Παγκόσμια Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση (International Environmental Governance – IEG) και η μετατροπή του UNEP (United Nations Environmental Programme) σε εξειδικευμένο Όργανο του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UN Specialized Agency for Environment), με έδρα το Ναϊρόμπι.

Περιορισμός ή απαγόρευση καλλιέργειας Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών
Η Δανική Προεδρία επεξεργάστηκε εκ νέου την αρχική νομοθετική πρόταση της Επιτροπής, η οποία είχε εξεταστεί από τις τρεις προηγούμενες διαδοχικές Προεδρίες (Βελγική, Ουγγρική και Πολωνική ) για τροποποίηση του άρθρου 26β της ισχύουσας Οδηγίας 2001/18/ΕΟΚ, αντλώντας από το παράδειγμα του πρόσφατα εγκριθέντος Κανονισμού για τα βιοκτόνα.

Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος της ΕΕ θα συζητήσουν σχέδιο Οδηγίας με το οποίο δίνεται η δυνατότητα στα Κράτη Μέλη να περιορίζουν ή να απαγορεύουν την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο σύνολο ή μέρος της επικράτειάς τους, είτε πριν να εκδοθεί έγκριση του γενετικά τροποποιημένου οργανισμού με αποτύπωση της επιθυμίας του Κράτους Μέλους ως γεωγραφικό περιορισμό της χορηγούμενης έγκρισης, είτε μετά την έγκρισή του μέσω εθνικών μέτρων, για την λήψη των οποίων ακολουθείται διαδικασία προηγουμένης κοινοποίησης ,όπως προέβλεπε η αρχική πρόταση της Επιτροπής και οι προτάσεις στο τέλος της Ουγγρικής και Πολωνική Προεδρίας.

Κανονισμός για το χρηματοδοτικό Μέσο : LIFE
Στο Συμβούλιο θα υπάρξει μια συζήτηση προσανατολισμού (orientation debate) σχετικά με την συνέχιση του χρηματοδοτικού μέσου LIFE, για την επόμενη χρηματοδοτική περίοδο του Πολυετούς Χρηματοδοτικού Πλαισίου 2014-2020. Το ύψος της προβλεπόμενης χρηματοδότησης ανέρχεται στα 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Σύμφωνα με την νομοθετική πρόταση της Ε. Επιτροπής για το μελλοντικό πρόγραμμα LIFE, οι σημαντικότερες νέες πτυχές του είναι :
– η δημιουργία ενός νέου υποπρογράμματος δράσης για το κλίμα,
– ο ορισμός των προτεραιοτήτων με πολυετή Προγράμματα Εργασίας, τα οποία εγκρίνονται σε συνεννόηση με τα Κράτη Μέλη. Το ισχύον LIFE+ δεν περιέχει ετήσια Προγράμματα Εργασίας, σε αντίθεση με τα λοιπά χρηματοδοτικά μέσα. Η Επιτροπή προτείνει 2ετή Προγράμματα Εργασίας για την νέα προγραμματική περίοδο των 7 ετών
– η εφαρμογή προγραμμάτων ευρύτερης κλίμακας, μέσω «ολοκληρωμένων έργων», στο πλαίσιο του υποπρογράμματος «περιβάλλον», τα οποία μπορούν να συμβάλουν στην κινητοποίηση κεφαλαίων (από την ΕΕ, τα Κράτη Μέλη και τους ιδιώτες) για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων.

Τα «ολοκληρωμένα έργα» σκοπό έχουν να συντονίσουν τους πόρους, ενδεχομένως προερχόμενους από διαφορετικά χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ (όπως η ΚΑΠ ή το ταμείο συνοχής), με στόχο τον συντονισμό της προσπάθειας βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος μιας περιοχής.

Η συζήτηση προσανατολισμού θα εστιαστείσει στα ζητήματα με την μεγαλύτερη δυσκολία,, δηλαδή:
(α) την πρόταση απλοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της συγχρηματοδότησης όπως διατυπώνεται από την Ε.Επιτροπή, και
(β) την «γεωγραφική ισορροπία» κατανομής των Ολοκληρωμένων προγραμμάτων μεταξύ των Κρατών Μελών

Όσον αφορά την πρόταση απλοποίησης, συνοπτικά, η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης από το 50% και 75% (για περιοχές Natura 2000 και περιοχές προτεραιότητας) σε 70% και 80% (για τα ολοκληρωμένα προγράμματα), υπό την προϋπόθεση ότι η χρηματοδότηση αυτή δεν θα περιλαμβάνει τον ΦΠΑ, καθώς και το μισθολογικό κόστος του προσωπικού. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι μεγάλο μέρος του διοικητικού άχθους και το μεγαλύτερο μέρος των λαθών προέρχεται από αυτές τις δύο πηγές.

. Για την γεωγραφική κατανομή, η πρόταση της Επιτροπής στοχεύει στην διασφάλιση υλοποίησης τουλάχιστον ενός προγράμματος σε κάθε Κράτος Μέλος που όμως θα επιλέγονται με βάση την ποιότητά τους. Πρακτικά, η Επιτροπή απομακρύνεται από την ισχύουσα προσέγγιση των εθνικών κατανομών (national allocations), σύμφωνα με το οποίο είναι γνωστό το μέγιστο ποσό που μπορεί να απορροφήσει ένα Κράτος Μέλος, το οποίο, εάν δεν εγκριθούν αντίστοιχου ύψους έργα, ανακατανέμεται στα λοιπά Κράτη Μέλη.