Το τελευταίο διάστημα επανήλθε στην επικαιρότητα, με τη διακοπή ρεύματος στη Σαντορίνη, το θέμα της ηλεκτροδότησης των Κυκλάδων νήσων και ευρύτερα των νήσων του Αιγαίου. Το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας-Φυσικής Ωκεανογραφίας (Ε.ΘΑ. ΓΕ.Φ.Ω.), μέλος του Δικτύου εργαστηρίων του Πανεπιστημίου Πατρών «ΩΚΕΑΝΟΣ», με την 35ετή πείρα που έχει στις θαλάσσιες γεωφυσικές έρευνες διασκόπησης του πυθμένα, παρουσιάζει τη δική του άποψη για τα προαναφερθέντα έργα.
Tου Γεώργιου Φερεντίνου, Καθηγητή τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών
Καθημερινή, 09/09/2013
Οι μελέτες για τη διασύνδεση των νησιών του Ιονίου και του Αιγαίου με το κεντρικό δίκτυο με καλώδια των 150ΚV άρχισαν προς το τέλος της 10ετίας του ’70 από τη Διεύθυνση ΔΜΚΜ της ΔΕΗ με τους τότε διευθυντές κ. Γ. Κανελάκη και Ι. Βογιατζάκη. Η διασύνδεση Πελοποννήσου (Μονεμβασία) – Κρήτης (Ακρωτήριο Σπάθα) πρωτοσυζητήθηκε το 1987 και οι θαλάσσιες γεωλογικές έρευνες για την καταλληλότητα του πυθμένα, την επιλογή της ασφαλέστερης διαδρομής για την τοποθέτηση του υποθαλασσίου καλωδίου και τον εντοπισμό των τυχόν γεωλογικών επικινδυνοτήτων, οι οποίες μπορεί να προκαλούσαν βλάβες στα καλώδια, άρχισαν το 1988 και περατώθηκαν το 1990.
Οι έρευνες, που έγιναν από το Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω. με επιβλέπουσα αρχή τη Διεύθυνση ΔΜΚΜ της ΔΕΗ, έδειξαν ότι από γεωλογικής πλευράς οι φυσικές επικινδυνότητες μπορούν να αντιμετωπισθούν και επιλέχθηκε η ασφαλέστερη όδευση του καλωδίου. Από τότε μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία προσπάθεια για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Πελοπόννησο και αντ’ αυτού η ηλεκτρική επάρκεια της Κρήτης αντιμετωπιζόταν με την κατασκευή και λειτουργία αυτόνομων πετρελαϊκών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι ήταν πλέον δαπανηροί. Η πραγματοποίηση του έργου της διασύνδεσης της Κρήτης με την Πελοπόννησο είναι εφικτή άμεσα. Τις τελευταίες αυτές ημέρες σε σχέση με αυτήν τη σύνδεση προτάθηκε ως εναλλακτική γραμμή η Κρήτη-Αττική. Η εναλλακτική αυτή σύνδεση έχει μήκος 390 χιλ. έναντι 150 χιλ. της Μονεμβασίας – Κρήτης, με αποτέλεσμα το κόστος κατασκευής της να είναι υπερδιπλάσιο της αρχικά σχεδιασθείσας διασύνδεσης, ενώ δεν είναι γνωστή η τυχόν παρουσία φυσικών επικινδυνοτήτων στον πυθμένα, που μπορεί να αποτελέσουν εμπόδια στην τοποθέτηση του καλωδίου και να αυξήσουν και άλλο το κόστος κατασκευής. Εύλογο είναι να διερωτάται κανείς γιατί προτείνεται αυτή η πολύ ακριβότερη διασύνδεση.
Η προγραμματισμένη διασύνδεση των Κυκλάδων (Λαύριο-Κύθνος-Σύρος-Μύκονος-Πάρος-Νάξος), της οποίας η επιτακτικότητα αναδείχθηκε από τη διακοπή ρεύματος στη Σαντορίνη, στην ουσία έχει πραγματοποιηθεί κατά 60% από το 1995, oπότε η κοινοπραξία Alcatel-Pirelli κατασκεύασε και τοποθέτησε το υποθαλάσσιο καλώδιο που συνέδεε την Εύβοια με Ανδρο-Τήνο-Σύρο-Μύκονο. Η σύνδεση αυτή, με κόστος περίπου 50 εκατ. ευρώ σε σημερινές τιμές έναντι 240 εκατ. ευρώ της υπό εκτέλεση, ουδέποτε λειτούργησε λόγω αντιδράσεων των κατοίκων της Τήνου, που δεν ήθελαν για περιβαλλοντικούς λόγους να εγκατασταθεί κατά μήκος του νησιού εναέρια γραμμή και απαιτούσαν υποθαλάσσια παράκαμψη, χωρίς να αναλογίζονται πώς θα αντιμετωπιστεί το επιπλέον κόστος. Εκ των υστέρων υπήρξαν και αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (2939/2000 και 2940/2000) για τη μη τοποθέτηση σταθμών υψηλής τάσεως στη Σύρο, Μύκονο. Συνεπώς, με καθυστέρηση 18 ετών ξεκινάμε από την αρχή, ενώ τα μισά νησιά των Κυκλάδων εξακολουθούν να παραμένουν εκτός δικτύου.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι και η νέα προσπάθεια διασύνδεσης μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα καθυστέρησης ή και ακύρωσης, αν η Περιβαλλοντική Μελέτη Επιπτώσεων και η μελέτη-έρευνα που προκηρύχθηκε από τη ΔΕΗ για την όδευση των καλωδίων δεν περιλαμβάνει εμπεριστατωμένη και αιτιολογημένη αναφορά: (α) στην τυχόν παρουσία πεδίων Ροδοφυκών (κοινώς τραγάνες) και λιβαδιών Ποσειδωνίας και (β) λήψη μέτρων προστασίας και ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων σε περίπτωση που υπάρχουν, καθώς οι οικότοποι αυτοί βρίσκονται υπό πλήρη προστασία, σύμφωνα με την πρόσφατη ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία 2008/58/EC περί της «Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τις Θάλασσες».
Παρόμοια το Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω. το 2000 εκπόνησε έρευνα για λογαριασμό της ΔΕΗ για τη διασύνδεση της Σκιάθου με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω Πηλίου. Δυστυχώς, ούτε η διασύνδεση αυτή πραγματοποιήθηκε λόγω αντίδρασης των κατοίκων στην τοποθέτηση εναέριας γραμμής στο νησί για περιβαλλοντικούς λόγους. Ενδεκα χρόνια αργότερα η διασύνδεση της Σκιάθου επαναπροκηρύχθηκε, αλλά αυτήν τη φορά μέσω Μαντουδίου Ευβοίας. Η νέα διασύνδεση έχει μήκος 39 χιλ. έναντι 10 χιλ. της αρχικά σχεδιασθείσας, δηλαδή πολλαπλάσιο κόστος. Το ερώτημα που τίθεται πάλι είναι γιατί επιλέχθηκε μια πολύ ακριβότερη λύση. Μήπως υπήρχαν περιβαλλοντικές ενστάσεις; Και σε αυτήν την περίπτωση ποιος πληρώνει το επιπλέον κόστος;