Ομιλία Υπουργού ΠΕΚΑ, Γιάννη Μανιάτη, στην κοινή συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής με τον κύκλο Βουλευτών της Μεσογείου για την Αειφόρο Ανάπτυξη (COMPSUD).
«Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση να μιλήσω στη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής. Εκ μέρους του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, αλλά και της χώρας μου γενικότερα, θα ήθελα να καλωσορίσω και εγώ με τη σειρά μου όλους τους συμμετέχοντες και τους εκπροσώπους των Κοινοβουλίων των Μεσογειακών χωρών, των Διεθνών Οργανισμών και των αρμόδιων για θέματα περιβάλλοντος και υδάτων Υπουργείων που ταξίδεψαν προκειμένου να συμμετέχουν και να συνεισφέρουν με τις απόψεις τους στην προώθηση ενός συνεκτικού και λειτουργικού συστήματος περιβαλλοντικής συνεργασίας όλων των Μεσογειακών χωρών, για τη δημιουργία μιας κοινής περιβαλλοντικής αντίληψης.
Η βιώσιμη ανάπτυξη της Μεσογείου αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες του ΥΠΕΚΑ, το οποίο συμμετέχει ενεργά σε πλήθος περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών και δράσεων που αφορούν τη Μεσόγειο.
Από το 2003 έως σήμερα, η Ελλάδα, μέσω του ΥΠΕΚΑ και του ΥΠΕΞ, αποτελεί την ηγέτιδα χώρα (lead country) του Μεσογειακού Σκέλους της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για το Νερό (Mediterranean Component of the EU Water Initiative-EUWI). Το Μεσογειακό Σκέλος στοχεύει στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκομένων εταίρων για την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας και των στόχων της Παγκόσμιας Συνόδου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του 2002, για την «ύδρευση και υγιεινή» (water supply and sanitation-WSS) και την «ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων» (integrated water resources management-IWRM).
Το ΥΠΕΚΑ εμπλέκεται ενεργά στην υλοποίηση περιβαλλοντικών δράσεων και στρατηγικών, σε επίπεδο «Ένωσης για τη Μεσόγειο», όπως για παράδειγμα στην υλοποίηση της Πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απορρύπανση της Μεσογείου «Ορίζων 2020».
Στη χώρα, επίσης, φιλοξενείται από το 1981 η Συντονιστική Μονάδα του UNEP-MAP. Στο πλαίσιο του συστήματος του UNEP/MAP λειτουργεί και η Μεσογειακή Επιτροπή Βιώσιμης Ανάπτυξης (MCSD) η οποία επέβλεψε την εκπόνηση της Μεσογειακής Στρατηγικής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, που υιοθετήθηκε από τα συμβαλλόμενα μέρη το 2005.
Τα θέματα εκπαίδευσης για την βιώσιμη ανάπτυξη στη Μεσόγειο («education for sustainable development») αποτελούν άλλη μία ελληνική προτεραιότητα. Ενδεικτικά αναφέρεται η ενεργή συμμετοχή του ΥΠΕΚΑ σε σχετικές πρωτοβουλίες και προγράμματα όπως το πρόγραμμα MEdIES (Mediterranean Education Initiative for Environment and Sustainability).
Οι βασικοί άξονες θεματολογίας της επικείμενης Ελληνικής Προεδρίας συνοψίζονται: α) στη Διεύρυνση της ΕΕ με έμφαση στην περιφερειακή συνεργασία, β) στη προώθηση της Ανάπτυξης και της Εργασίας μέσω των στόχων της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής, της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, της θεσμοθέτησης κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στα θέματα της ενέργειας, με έμφαση στην ενεργειακή επάρκεια και την αυξημένη χρήση ΑΠΕ, της ανάδειξης της Ευρώπης ως σημαντικό τουριστικό προορισμό, καθώς και σε γ) θέματα ανθρώπινης κινητικότητας, με τη προώθησης μιας ανοιχτής και ασφαλούς Ευρώπης στην υπηρεσία των πολιτών της.
Την Ελληνική Προεδρία στο τομέα του Περιβάλλοντος θα απασχολήσει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η θαλάσσια χωροταξία και η ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου χώρου, θέματα αποβλήτων με έμφαση στη μεταφορά αποβλήτων και τη διαχείριση των αποβλήτων συσκευασιών, θέματα περιορισμού επιπτώσεων από την εκμετάλλευση μη συμβατικών αερίων πηγών ενέργειας, θέματα βιοποικιλότητας (με έμφαση στα ξενικά χωροκατακτητικά είδη) κ.α.
Εστιάζοντας στην περιβαλλοντική πολιτική, η οποία διαμορφώνεται στη βάση του προτύπου της «πράσινης ανάπτυξης», τις κύριες προτεραιότητες που εντάσσονται στη σφαίρα δραστηριότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής αποτελούν το κλίμα και η ενέργεια, η αναδιάρθρωση στους παραγωγικούς τομείς και η εξοικονόμηση των φυσικών πόρων. Στον τομέα της διαχείρισης των φυσικών πόρων, έμφαση δίνεται στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και στη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Στο πλαίσιο αυτό και όσον αφορά την διαχείριση και αειφορία των υδατικών πόρων οι προτεραιότητες που τίθενται είναι:
– Η διαμόρφωση ολοκληρωμένης υδατικής πολιτικής, η ορθή εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας και διαχείρισης των υδάτων και η αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η λειψυδρία και η ξηρασία.
– Η αποκόμιση των περισσότερων δυνατών οφελών από τους θαλάσσιους πόρους προς ενθάρρυνση της κοινωνικοοικονομικής ανάκαμψης, με το μικρότερο δυνατό αντίκτυπο στο θαλάσσιο περιβάλλον, μέσω του συντονισμού όλων των πολιτικών που αφορούν την θάλασσα (παραγωγικοί τομείς, περιβάλλον , επικοινωνία).
Τα παραπάνω ζητήματα συνδέονται δομικά με την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών (ΟΔΠΖ), που νοείται ως μια δυναμική διαδικασία με σκοπό την αειφόρο διαχείριση και χρήση των παράκτιων ζωνών, κατά την οποία λαμβάνονται ταυτόχρονα υπόψη η ευπαθής φύση των παράκτιων οικοσυστημάτων και τοπίων, η ποικιλομορφία των δραστηριοτήτων και χρήσεων, οι αλληλεπιδράσεις τους, ο θαλάσσιος προσανατολισμός ορισμένων δραστηριοτήτων και χρήσεων και ο αντίκτυπός τους στο θαλάσσιο και το χερσαίο τμήμα.
Εξ’ άλλου, σύμφωνα με Πρόταση Οδηγίας-Πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατά το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό θα πρέπει να ληφθούν υπόψη η διάδραση ξηράς – θάλασσας, η διάσταση της ασφάλειας (safety και security), του περιβάλλοντος, αλλά και η οικονομική και κοινωνική διάσταση, να επιτευχθεί, όπου είναι εφικτό, συνοχή των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων με άλλες διαδικασίες, να διασφαλισθεί η εμπλοκή όλων των ενδιαφερομένων (stakeholders), να διασφαλισθεί η διασυνοριακή συνεργασία των Κρατών Μελών, να διαμορφωθεί διασυνοριακή διαβούλευση με τρίτες χώρες στην ίδια θαλάσσια περιοχή. Επιπλέον, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι αλληλεπιδράσεις δραστηριοτήτων και χρήσεων. Πιθανές συναφείς δραστηριότητες, χρήσεις και συμφέροντα, μπορούν να αποτελούν εγκαταστάσεις και υποδομές για την έρευνα, εκμετάλλευση και εξόρυξη φυσικού αερίου, πετρελαίου, μεταλλευμάτων και πρώτων υλών και άλλων ενεργειακών πόρων και την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, τις θαλάσσιες μεταφορικές διαδρομές και τις ροές κίνησης, τα υποθαλάσσια καλώδια και τις οδεύσεις αγωγών, τις περιοχές αλιείας, τις περιοχές υδατοκαλλιέργειας, την υποθαλάσσια πολιτισμική κληρονομιά, τις περιοχές εξόρυξης πρώτων υλών, τις στρατιωτικές χρήσεις, την επιστημονική έρευνα, τους οικοτόπους, τις περιοχές προστασίας και τις ευαίσθητες ζώνες και τον τουρισμό.
Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα συνεχίσει τις προσπάθειες για προώθηση της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στις τομεακές πολιτικές, με στόχο την επίτευξη μίας ισόρροπης, αρμονικής και βιώσιμης ανάπτυξης των διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων, με σεβασμό στην ανάγκη για εξασφάλιση υψηλού επιπέδου περιβαλλοντικής προστασίας. Οι προκλήσεις που απορρέουν από την τρέχουσα κρίσιμη οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και μακροπρόθεσμα χωρίς την προώθηση πολιτικών για την πράσινη ανάπτυξη και την αποδοτική χρήση των πόρων. Βασικός στόχος της Προεδρίας θα είναι η προστασία της βιοποικιλότητας, η προώθηση του νομοθετικού έργου για τα θέματα κλιματικής αλλαγής όπως επίσης και η περαιτέρω ωρίμανση των θέσεων της ΕΕ στον τομέα της κλιματικής αλλαγής ενόψει της κλιμάκωσης των διεθνών διαπραγματεύσεων το 2015 και η προώθηση του νομοθετικού πακέτου για την ποιότητα της ατμόσφαιρας που αναμένεται να παρουσιασθεί στο τέλος Νοεμβρίου.
Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι, το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ πρόκειται να συνεδριάσει δύο φορές κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας, στις 3 Μαρτίου και στις 13 Ιουνίου 2014. Η Προεδρία πρόκειται, επίσης, να διοργανώσει και να φιλοξενήσει στην Αθήνα, Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος στα μέσα Μαϊου 2014, βασικά θέματα του οποίου θα είναι η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η γαλάζια ανάπτυξη.
Πρόσφατα, στη συνάντηση των Σώματος των Ανώτατων Αξιωματούχων στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο στο Βίλνιους, αποφασίστηκε η διεξαγωγή Υπουργικής Συνόδου για Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, δηλαδή κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ.
Ελπίζουμε ότι κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας και στο πλαίσιο της “Υπουργικής για το Περιβάλλον και την Κλιματική Αλλαγή” της Ένωσης για τη Μεσόγειο, θα υπάρξει συμφωνία για την περαιτέρω ενίσχυση και ενδυνάμωση της Πρωτοβουλίας Ορίζων 2020 για την απορρύπανση της Μεσογείου Θάλασσας, και κατά την επόμενη περίοδο 2014-2020. Η Πρωτοβουλία Ορίζων 2020 συνιστά γέφυρα μεταξύ όλων των χωρών της Μεσογείου, δηλ. των Κρατών Μελών της ΕΕ, των Χωρών της ΝΑ Ευρώπης, της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, καθώς επίσης όλων των εμπλεκομένων θεσμικών εταίρων, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που αποτελεί φυσικά και τον κύριο χρηματοδότη και εμπνευστή της Πρωτοβουλίας, το Μεσογειακό Πρόγραμμα Δράσης του UNEP και τη Γραμματεία της Ένωσης για τη Μεσόγειο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι βασικές πηγές ρύπανσης (δηλ. τα αστικά λύματα, τα οικιακά απορρίμματα και οι βιομηχανικές εκπομπές) για την επίτευξη μιας καθαρότερης Μεσόγειου έως το 2020.
Από την έναρξη της, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας έχουν προωθηθεί σημαντικές επενδύσεις για έργα υποδομής που βοηθούν την απορρύπανση, ενισχύουν τις ικανότητες των χωρών και στηρίζουν την παρακολούθηση της προόδου.
Η Ελλάδα είναι στην ευτυχή θέση να συμμετέχει ενεργά στην υλοποίηση του έργου της Πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη ικανοτήτων (Capacity Building) των χωρών της Μεσόγειου για την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις τομεακές πολιτικές, μέσω του οποίου έχουν ήδη επιμορφωθεί σε εξειδικευμένα τεχνικά θέματα πάνω από 2000 στελέχη, από το 2010.
Εύχομαι, μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης της Επιτροπής να έχουμε γίνει όλοι σοφότεροι, αντλώντας από την προστιθέμενη αξία του διεπιστημονικού διαλόγου, προκειμένου να συνεχίσουμε το έργο μας προσφέροντας ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον στις επόμενες γενιές.»
