1. Home
  2. Νέα
  3. Συμπεράσματα Ακαδημίας Αθηνών για τα απόβλητα

Συμπεράσματα Ακαδημίας Αθηνών για τα απόβλητα

0

Η Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών διοργάνωσε στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, Ημερίδα με θέμα Διαχείριση /Ενεργειακή Εκμετάλλευση Αποβλήτων στην Ελλάδα.


OΣτην Ημερίδα μετείχαν Ακαδημαϊκοί, Καθηγητές Πανεπιστημίων, κορυφαίοι εμπειρογνώμονες, εκπρόσωποι Υπουργείων, καθώς και Οργανισμών και Φορέων Διαχείρισης και Εκμετάλλευσης Αποβλήτων.


Κατά την ημερίδα δόθηκε έμφαση πρώτον, στο πρόβλημα και τις ενδεδειγμένες στρατηγικές, στην ανακύκλωση, κομποστοποίηση και ενεργειακή εκμετάλλευση αποβλήτων και την ελληνική διάσταση- έργα που έχουν δρομολογηθεί και αναμενόμενα αποτελέσματα.


Αναλυτικότερα, τα συμπεράσματα της Ακαδημίας σταχυολογούνται στα εξής:


ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η Ημερίδα έδωσε την ευκαιρία σε ένα ευρύ φάσμα ειδικών να ανταλλάξουν απόψεις και να κάνουν εισηγήσεις για μία ολοκληρωμένη και σύγχρονη διαχείριση και ενεργειακή εκμετάλλευση των αποβλήτων της Ελλάδας.


Αν και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην περιοχή αυτή είναι ακόμη μεγάλες και δύσκολες, πρόοδος έχει γίνει, σχέδια έχουν τεθεί σε εφαρμογή, νέες τεχνολογίες έχουν χρησιμοποιηθεί ή μελετώνται /αξιολογούνται, και πολλοί φορείς εργάζονται, συνεργάζονται και συντονίζονται.


Ο οδικός χάρτης για τη χώρα περιγράφεται στον υπό ολοκλήρωση εθνικό σχεδιασμό και αντιμετωπίζει θέματα όπως οι επιπτώσεις στην υγεία, το περιβάλλον και το κλίμα, οι ενδεδειγμένες στρατηγικές, οι απαραίτητες συνεργασίες και ο συντονισμός καθώς και οι νομοθετικές ρυθμίσεις που θα απαιτηθούν. Βασικός κορμός των εθνικών προσπαθειών είναι (1) η παραγωγή αποβλήτων (πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, διαχωρισμός αποβλήτων στην πηγή, μείωση ποσοτήτων που οδηγούνται σε χώρους ταφής) και (2) η επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων (μέθοδοι και τεχνολογίες για κομποστοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση πολύτιμων υλικών και ενέργειας). Ο εθνικός στόχος είναι ο εξορθολογισμός της διαχείρισης προκειμένου σε ορατό χρόνο η Ελλάδα να γίνει μία κοινωνία μηδενικών αποβλήτων.


Υπήρξε και υπάρχει ρευστότητα στην επιλογή μεθοδολογίας, κατάλληλης τεχνολογίας και απώτερου σκοπού διαχείρισης απορριμμάτων. Η αρχική κατεύθυνση “όλα τα απόβλητα να θάβονται” μετατράπηκε σταδιακά στην αποδοχή “τα απόβλητα συνιστούν πόρους προς εκμετάλλευση και ένα πολύ μικρό τελικό μέρος τους πρέπει να οδηγείται σε ταφή”. Συνέπεια αυτής της μεταστροφής – “από πρόβλημα σε πόρο” – ήταν η διαφοροποίηση επιλογής τεχνολογιών και υποδομών. Αρχικά οι προσπάθειες εστιάζονταν σε “μεγάλης κλίμακας υποδομές για συνολική ταφή” και σταδιακά οι στρατηγικές στράφηκαν σε μικρότερης κλίμακας έργα “ειδικού σκοπού” και μηδαμινών καταλοίπων σε τελική ταφή. Ενώ οι αρχικές επιλογές τεχνολογιών διαχείρισης ήταν περιορισμένες, σήμερα είναι πολλές και εφαρμόζονται είτε μεμονωμένες ή σε συνδυασμό. Η ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων τοποθετεί την πρόληψη ως πρώτη προτεραιότητα και την τελική διάθεση υπολειμμάτων σε ΧΥΤΥ ως τελευταία.


Τα απόβλητα μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστικούς πόρους προς εκμετάλλευση προς όφελος της κοινωνίας, ιδιαίτερα για ανάκτηση υλικών και ενέργειας. Επιβάλλεται η κατά περίπτωση τεκμηριωμένη βέλτιστη επιλογή κατάλληλης τεχνολογίας για την αξιοποίησή των.


Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο:
– Θεωρεί ως βασικό πυλώνα της νέας πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της ανάκτησης υλικών και ενέργειας από τη χρήση τους.
– Προχωρεί στην ιεράρχηση της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, η οποία περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα: 1) πρόληψη, 2) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, 3) ανακύκλωση, 4) άλλου είδους ανάκτηση, π.χ. ενεργειακή, και 5) διάθεση, π.χ. ταφή μηδαμινών, μη αξιοποιήσιμων ποσοτήτων απορριμμάτων.
– Προωθεί την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Τα κράτη-μέλη μειώνουν την εξάρτηση από τους ΧΥΤΑ, κάνοντας συνδυασμό πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, βιολογικής επεξεργασίας και ενεργειακής αξιοποίησης.
– Δίδει προτεραιότητα στην υλοποίηση των έργων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης ενθαρρύνοντας και τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα.


Στην Ελλάδα:
– Η διαχείριση αποβλήτων μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη της Χώρας και έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης.
– Υπάρχει ουσιαστική αναγκαιότητα για εισαγωγή νέων πολιτικών και πρακτικών διαχείρισης του συνόλου των ρευμάτων αποβλήτων σε ένα εκσυγχρονισμένο θεσμικό πλαίσιο.
– Η υιοθέτηση της κοινοτικής ιεράρχησης στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων υστερεί. Απαιτούνται υποδομές και ουσιαστική αναβάθμιση της διαχείρισης αποβλήτων, ώστε να δοθεί η πρέπουσα προτεραιότητα στην πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, κομποστοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση προϊόντων και ενέργειας.
– Το ποσοστό αποβλήτων που καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής είναι μεγάλο (>80%). Επιβάλλεται η σταδιακή ελάττωση της ταφής, περιοριζόμενης σε μη-αξιοποιήσιμα απόβλητα.
– Η διαχείριση των επικίνδυνων υγειονομικών και βιομηχανικών αποβλήτων είναι ελλιπής και ενέχει περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
– Η διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων συνιστά σημαντική δραστηριότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η δικτύωση των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων-ΦοΔΣΑ και η ύπαρξη και εφαρμογή σταθερής νομοθεσίας θεωρούνται βασικές προϋποθέσεις για την αποτελεσματική τους λειτουργία.
– Τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων συνιστούν σημαντική παράμετρο για την υλοποίηση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων.
– Η αντικειμενική και τεκμηριωμένη ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών για τις διεθνώς εφαρμοζόμενες τεχνικές λύσεις και δυνατότητες είναι εξαιρετικά σημαντική, ώστε να γίνει κατανοητό πόσο άμεσα απαραίτητα και πιο περιβαλλοντικά φιλικά είναι σχετικά έργα σε σύγκριση με την παρούσα κατάσταση.
– Η παραγωγή βιοαερίου είναι μια διεθνώς αποδεκτή λύση για την ενεργειακή αξιοποίηση του οργανικού κλάσματος των αποβλήτων και μπορεί να συνδυάσει την ενεργειακή αξιοποίησή τους με τη διάθεση του χωνεμένου υπολείμματος, ύστερα από επεξεργασία του, ως εδαφοβελτιωτικό.


Δυστυχώς η μέχρι σήμερα πρόοδος για την παραγωγή βιοαερίου/βιομεθανίου δεν είναι ικανοποιητική. Η υλοποίηση μονάδων βιοαερίου καθυστερεί κυρίως λόγω γραφειοκρατίας και αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών και αντιμετωπίζει προβλήματα χρηματοδότησης και ενιαίας ρύθμισης του κόστους διάθεσης των αποβλήτων, απουσίας χωροταξικού σχεδιασμού βιομηχανικών μονάδων και χρήσης της συμπαραγόμενης θερμικής ενέργειας.


– Ενδείκνυται η αξιοποίηση της ενέργειας των υποπροϊόντων των γεωργο-κτηνοτροφικών μονάδων και των ειδικών αγροτο-βιομηχανικών οργανικών υποπροϊόντων.
– Το ετήσιο δυναμικό της Ελλάδας για την παραγωγή ξηρής λιγνοκυτταρινούχου βιομάζας από γεωργικά απόβλητα θεωρείται σημαντικό.
Πρέπει να επωφεληθούμε από την εμπειρία των προηγμένων χωρών-μελών της Ε.Ε.
Προς τούτο:
– Η αποτέφρωση θεωρείται αξιόπιστη μέθοδος για αστικά στερεά απόβλητα. Οι μονάδες αποτέφρωσης σύμμεικτων αστικών αποβλήτων αποτελούν ώριμη τεχνολογία, η οποία τηρεί τα αυστηρά περιβαλλοντικά όρια όπως αυτά ορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, συνεισφέρουν στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων και μπορούν να παράξουν ηλεκτρική ενέργεια ή/και θερμότητα. Έχει όμως το μειονέκτημα ότι περιορίζει τη δυνατότητα ανακύκλωσης και για αυτό τον λόγο θεωρείται μη συμβατή με την ιεράρχηση της διαχείρισης των απορριμμάτων που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ενεργειακή αξιοποίηση μπορεί να είναι συμβατή με την ιεράρχηση της διαχείρισης εφόσον αφορά μη ανακυκλώσιμα κλάσματα που ανακτώνται από τα σύμμεικτα αστικά απόβλητα. Τέτοια δευτερογενή καύσιμα (RDF/SRF) μπορούν να αξιοποιηθούν σε εξειδικευμένες μονάδες ενέργειας (για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή/και θερμότητας) ή να προωθηθούν προς συν-αποτέφρωση σε άλλες βιομηχανικές μονάδες (εφόσον υπάρχουν διαμορφωμένες αγορές) με την επίτευξη καλύτερης απόδοσης και περιβαλλοντικών επιδόσεων σε σχέση με την αποτέφρωση των σύμμεικτων απορριμμάτων.
– Η πυρόλυση και η αεριοποίηση εμφανίζουν ευαισθησία εφαρμογής.


ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Ενδείκνυται:
– Η αξιολόγηση “ανοιχτών” τεχνολογιών οι οποίες βρίσκονται εντός των προδιαγραφών της Ε.Ε.
– Η μελέτη των διάφορων ευρωπαϊκών μοντέλων χρηματοδότησης και δημοπράτησης που εφαρμόζονται για την υλοποίηση των έργων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων καθώς και των διαθέσιμων μοντέλων Σύμπραξης Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα.
– Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των έργων εντός των ορίων της “χρηματοδοτικής δυνατότητας” των πολιτών να πληρώνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες.


Θεωρείται αναγκαία:
– Η επανεξέταση του ρόλου των ΧΥΤΑ και των μεγάλων εργοστασίων για τη διαχείριση μεγάλων ποσοτήτων σύμμεικτων απορριμμάτων λαμβάνοντας υπόψη και τις αναγκαίες οικονομίες κλίμακας.
– Η υιοθέτηση τεχνολογιών που να προωθούν τη διάθεση ικανών ποσοτήτων για ανακύκλωση και κομποστοποίηση.
– Η προώθηση της χρήσης δευτερογενών καυσίμων προερχόμενων από απόβλητα στην ελληνική βιομηχανία, κατά το πρότυπο της τσιμεντοβιομηχανίας.
– Η εφαρμογή προτύπων για τον έλεγχο της ποιότητας των παραγόμενων στερεών ανακτηθέντων καυσίμων, ώστε να δημιουργηθεί και να συντηρηθεί η βιώσιμη αγορά των.
– Δεδομένων των έργων Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα – ΣΔΙΤ που προτείνονται στην Ελλάδα σε περιφερειακό επίπεδο με έμφαση στη μηχανική διαλογή, θεωρείται αναγκαία η εφαρμογή προτύπων για την ποιότητα του παραγόμενου εδαφοβελτιωτικού και η διερεύνηση της αξιοποίησης του υπολειπόμενου κλάσματος των αστικών απορριμμάτων προκειμένου να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τη διαχείρισή του.
– Η προώθηση της διαλογής στην πηγή, με την ξεχωριστή συλλογή του οργανικού κλάσματος.
– Η απαλλαγή της Ελλάδας από τους χώρους ανεξέλεγκτης ταφής των απορριμμάτων.


ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
– Να ολοκληρωθεί ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων με λεπτομερή ανάλυση και επιστημονική τεκμηρίωση και να αναθεωρηθούν έγκαιρα οι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί.
– Να θεμελιωθεί η μετάβαση προς την Κυκλική Οικονομία και να αναβαθμιστεί η λειτουργία της ανακύκλωσης με κίνητρα και αντικίνητρα όπως το πρόσθετο τέλος ταφής.
– Να θεμελιωθεί η καινοτομία που προωθεί την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανάπτυξη αγορών των ανακυκλωμένων υλών.
– Να γίνει πλήρης διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.
– Να διασφαλιστούν οι πόροι για την υλοποίηση των προτεινόμενων έργων διαχείρισης απορριμμάτων.
– Να ενταθεί ο ανοιχτός διάλογος μεταξύ των κυβερνητικών φορέων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των τοπικών κοινωνιών και των βιομηχανικών κλάδων που παράγουν ή αξιοποιούν απόβλητα.