1. Home
  2. Ενεργειακές
  3. επισημάνσεις
  4. Πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη την απανθρακοποίηση;
Πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη την απανθρακοποίηση;

Πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη την απανθρακοποίηση;

0

Να μετασχηματιστούν και να βρουν μια νέα ταυτότητα και οικονομία για μία δίκαιη μετάβαση είναι το μήνυμα των δημάρχων από ανθρακοφόρες / λιγνιτικές πόλεις της Σλοβακίας, Πολωνίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Γερμανίας.

Της Φαίδρας Μαυρογιώργη (faidra@energyin.gr)

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το 1ο Ευρωπαικό Φόρουμ Δημάρχων για τη Δίκαιη Μετάβαση των ανθρακοφόρων / λιγνιτικών περιφερειών στην Κοζάνη, όπου συναντήθηκαν εκπρόσωποι από διάφορες χώρες της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν το ίδιο ζήτημα: την αποεπένδυση του άνθρακα.

Το φόρουμ επιδιώκει να λειτουργήσει ως μια πλατφόρμα συνδιαλλαγής και ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών για τις δυνατότητες μιας δίκαιης ενεργειακής μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών σε Ελλάδα και ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με βάση τις δεσμεύσεις των κρατών-μελών, έχει θέσει ως στόχους το 2030, με βάση το σχετικό σενάριο Αναφοράς για το ενεργειακό μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής, τη μείωση κατά 40% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, τη διείσδυση των ΑΠΕ στο 27% και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης 27%. Στο πλαίσιο αυτό τα κράτη – μέλη πρέπει να σταματήσουν να παράγουν ρεύμα από λιγνίτη, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Στην Ελλάδα, οι μονάδες 3 και 4 του ΑΗΣ Καρδιάς, που τροφοδοτούν την τηλεθέρμανση Πτολεμαΐδας θα τεθούν εκτός λειτουργίας το 2018 και οι μονάδες 1 και 2 του ΑΗΣ Αμυνταίου, το 2019, εάν δεν λάβουν παράταση λειτουργίας. Το θετικό είναι ότι θα σταματήσει η μαζική επιβάρυνση του περιβάλλοντος, αλλά από την άλλη τίθεται ένα μεγάλο ζήτημα: τι θα απογίνουν οι χιλιάδες εργαζόμενοι της ΔΕΗ που δουλεύουν στις συγκεκριμένες μονάδες;

Δεν είμαστε όμως η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει αυτή την πρόκληση. Είναι αρκετές οι πόλεις στην Ευρώπη που ταλανίζονται από το ίδιο πρόβλημα. Η Πολωνία, η Γερμανία και η Βουλγαρία είναι μερικές από τις χώρες που πρέπει να προχωρήσουν σε μία δίκαιη μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή.

Η Magdalena Kolasińska, εκπρόσωπος της περιφέρειας Σιλεσίας  στην Πολωνία, μιλώντας για την περιοχή της σχολίασε«Η περιοχή μας ταλανίζεται με την αλλαγή των ορυχείων. Τόσα χρόνια η οικονομία της περιοχής στηριζόταν στην εξόρυξη. Τώρα μεταμορφώνεται. Από το 1959 κλείσαμε 40 ορυχεία. Η ανεργία αυξήθηκε 7%. Είμαστε μία μεγάλη περιοχή 4,5 εκατ. κάτοικοι. Οι αριθμοί δείχνουν την κλίμακα του προβλήματος. Η οικονομική ανάπτυξη είναι μεγάλη λόγω της βιομηχανοποίησης που βασίζεται κυρίως τον αυτοματισμό. Έχουμε πολύ υψηλή ρύπανση, πολύ σκόνη, μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα και πολλές ερημοποιημένες περιοχές λόγω των εξορύξεων.  Εργαζόμαστε προς τη κατεύθυνση της δίκαιης μετάβασης».

Η Elza Velichkova, δήμαρχος της περιοχής Bobov Dol στη Βουλγαρία, τόνισε το γεγονός ότι σαν πόλη δεν σκέφτηκαν ποτέ το ενδεχόμενο ότι θα υπάρχουμε χωρίς άνθρακα. «Ο πληθυσμός στη περιοχή μας οκταπλασιάστηκε από τη βιομηχανία του άνθρακα. Δυστυχώς η δίκαιη μετάβαση δεν έλαβε χώρα στη περιοχή μας και πριν από 1 χρόνο αποφασίστηκε να διακοπούν οι οι εργασίες του άνθρακα γεγονός που είχε αντίκτυπο στην περιοχή» σχολίασε. Σύμφωνα με την ίδια άνθρωποι που έμεναν εκεί άρχιζαν να μετακομίζουν γιατί δεν έβλεπαν κάποιο μέλλον. «Πρέπει να βρούμε λύση. Το να ενισχύσουμε την τοπική οικονομία είναι το μείζον ζήτημα. Θα ήθελα να τονίσω στους συνάδελφους την ανάγκη που έχουμε για υποστήριξη, γιατί εσείς θα μας βοηθήσετε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Στη Βουλγαρία δεν υπάρχει καμία στήριξη από την κυβέρνηση, όπως στη Πολωνία. Δεν θέλουν να έχουν καμία ανάμιξη με το πρόβλημα. Ως δικηγόρος προτείνω τη θέσπιση ευρωπαϊκής νομοθεσίας που θα επιλύει τα οικονομικά και περιβαλλοντολογικά προβλήματα» κατέληξε.

Το παράδειγμα της Σλοβακίας και της Γερμανίας
Η πρέσβης Σλοβακίας στην Ελλάδα, Iveta Hricova μίλησε για την περίπτωση της Σλοβακίας. Σύμφωνα με την ίδια η Σλοβακία δεν εξαρτάται πλέον τον άνθρακα. Μόλις το 10% της οικονομίας προέρχεται από την εξόρυξη άνθρακα. «Ωστόσο υπάρχουν προβλήματα στην περιοχή μας. Η πόλη μας είναι ιστορική περιοχή και οι περισσότεροι εργαζόνταν στις εξορυκτικές μονάδες» σχολίασε. Αναφορικά με τη διαδικασία απομάκρυνσης από τον άνθρακα ανέφερε «η αρχή ήταν δύσκολη. Συνολικά 63 άτομα συμμετέχουν στη διαδικασία απανθρακοποίηση, οι οποίοι άρχισαν να εργάζονται από κοινού για το σχέδιο δράσης». Ποιες είναι οι δυνατότητες της περιοχής, τα προβλήματα και από πού θα βρεθούν οι χρηματοδοτήσεις, είναι μερικές από τις ερωτήσεις που έπρεπε να απαντήσει η συγκεκριμένη ομάδα. Πλέον το σχέδιο δράσης ολοκληρώνεται τέλη Σεπτεμβρίου, όπου θα ελεγχθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το σχέδιο δράσης της Σλοβακίας περιλαμβάνει:

  • Να δώσουν έμφαση στον τουρισμό
  • Να αυξήσουν την κατανάλωση τροφίμων για να ενισχυθεί ο γεωργικός τομέας
  • Να πετύχουν περιβαλλοντικούς στόχους
  • Να πείσουν τους κάτοικους να παραμείνουν εκεί και να μην μετακομίσουν, ώστε να μην ερημωθεί η περιοχή.

Ο Enrico Schilling, δήμαρχος της περιοχής Graefenheinchen στη Γερμανία από την μεριά του είπε «Βρισκόμαστε λίγα χιλιόμετρα από την Πολωνία. Το 1935 ιδρύθηκαν εκεί μια μονάδα υαλουργίας και ορυχεία. Ο πληθυσμός άρχισε να αυξάνεται αφού υπήρχε προσφορά εργασίας, και κάποια στιγμή έφτασαν τους 38.000». Σύμφωνα με τον ίδιο τώρα έχουν μείνει  μόνο 16.000 και οι 8.000 δουλεύουν εκεί στη μονάδα. Στη Γερμανία υπάρχει μια επιτροπή για τις διαρθρωτικές αλλαγές, η οποία ασχολείται με την αποεπένδυση λιγνιτών που ορίζεται ότι θα ολοκληρωθεί στη περιοχή στα τέλη του χρόνου. «Καλούμαστε μέσα από αυτήν την αλλαγή να δημιουργήσουμε νέους τομείς απασχόλησης, να προσελκύσουμε πανεπιστήμια αλλά χρειάζεται πολύ δουλειά και χρηματοδοτήσεις για την αποζημίωση των ανθρώπων αλλά και για τον μετασχηματισμό. Χρειαζόμαστε νέες ιδέες. Για παράδειγμα μια παλιά υαλουργία έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο. Το μέλλον των ανθρώπων έχει προκλήσεις» κατέληξε.

Χρηματοδοτήσεις
Ο εκπρόσωπος αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Σέφκοβιτς, ανέφερε ότι ως επιτροπή προσπαθούν να κάνουν ότι μπορούν για να βοηθήσουν τις χώρες στην μετάβαση. «Είναι σημαντικό να έχουμε την υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών» σχολίασε σχετικά. Αναφορικά με τις χρηματοδοτήσεις είπε « Υπάρχουν χρήματα που έχουν μείνει στο ταμείο από άλλα πρότζεκτ που δεν υλοποιήθηκαν, π.χ. πρόγραμμα πολιτικής σύγκλισης ύψους 42 εκατ. ευρώ, τα οποία δεν χρησιμοποιήθηκαν. Υπάρχει επίσης το αναπτυξιακό ταμείο της Ευρώπης όπου και εκεί υπάρχουν χρήματα. Ήδη κοιτάμε το νέο προϋπολογισμό 2020-2027. Επίσης έχουμε το ταμείο life που αφορά την αποκατάσταση του περιβάλλοντος το οποίο χρηματοδοτεί τέτοιες δράσεις. Στην Ισπανία χρησιμοποίησαν αυτούς τους πόρους για δράσεις. Υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι πόροι για τις καινοτομίες. Έχουν αυξηθεί τα έσοδα από τις τιμές ρύπων και από εκεί μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε χρήματα. Χρησιμοποιούμε τη παγκόσμια τράπεζα και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να στηρίξουν τη μετάβαση». Τέλος ανέφερε ότι τη δημιουργία μίας γραμματείας, η οποία θα ξεκινήσει τις εργασίες της τώρα το φθινόπωρο και θα διοργανώνει σεμινάρια και προγράμματα, για την ανταλλαγή των ιδεών μεταξύ των χωρών όσον αφορά τη μετάβαση.

 

Ο δήμαρχος της Κοζάνης, Λευτέρης Ιωαννίδης,  κλείνοντας το φόρουμ σχολίασε πως θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως η μετάβαση σε καθεστώς χαμηλής εξάρτησης από τον άνθρακα δεν μπορεί να γίνει εις βάρος της κοινωνίας. «Ο δρόμος για να πετύχουμε απαιτεί συνέργειες, σχέδιο, χρηματοδοτήσεις, αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα. Σχεδιάζουμε και προχωράμε στη δημιουργία ενός εργαλείου πολιτικής πίεσης των λιγνιτικών Δήμων της Ευρώπης. Θέλουμε η φωνή μας στα κέντρα λήψης αποφάσεων να είναι δυνατή και να ακούγεται. Σήμερα αποφασίσαμε να πάμε όλοι μαζί, τονίζοντας αυτά που μας ενώνουν και αφήνοντας στην άκρη τις διαφορές. Γιατί η ώρα της μετάβασης έφτασε αλλά θα πρέπει να είναι και Δίκαιη» και προσκάλεσε τους δημάρχους να προγραμματίσουν το δεύτερο φόρουμ σε κάποια άλλη χώρα.

Τέλος, από την πλευρά του ο Νίκος Μάντζαρης υπεύθυνος τομέα ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής του WWF Ελλάς σχολίασε «Οι πρόσφατες εξελίξεις στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική και κλιματική πολιτική καθιστούν το τέλος του λιγνίτη αναντίστρεπτη πραγματικότητα. Το ελάχιστο που μπορεί και πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να στηρίξει έμπρακτα τις 42 λιγνιτικές περιφέρειες που εδώ και δεκαετίες τροφοδοτούσαν την οικονομία της Ευρώπης. Το 1ο Φόρουμ Δημάρχων έδειξε ότι υπάρχει γόνιμο έδαφος συνεργασίας με στόχο τη διαμόρφωση συγκεκριμένων σχεδίων αλλά και τη διεκδίκηση των απαραίτητων πόρων, ώστε το δύσκολο αλλά αναγκαίο εγχείρημα της Δίκαιης Μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο να αποκτήσει σάρκα και οστά σε όλη την Ευρώπη».