Της Αντας Σεϊμανίδη
Οι επενδύσεις ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ –μικρότερων Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων
Ξηραμένη ιλύς: Γιατί ενθαρρύνεται η χρήση της ως εναλλακτικό καύσιμο και στην Ελλάδα, είναι ένα ερώτημα που απαντάται από την αυξανόμενη ζήτηση και αφετέρου από την συνεχιζόμενη κατάργηση της υγειονομικής ταφής ως μεθόδου διάθεσης. Ενώ όμως οι προοπτικές διάθεσης της ιλύος στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας είναι θετικές, οι προκλήσεις παραμένουν μεγάλες, καθώς η θερμική, αλλά και η συνολικότερη επεξεργασία της είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα.
Οι επενδύσεις των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων, όπως το Κ.Ε.Λ. Ψυττάλειας –ΕΥΔΑΠ, η Ε.Ε.Λ. Θεσσαλονίκης-ΕΥΑΘ, το Κέντρο Λυμάτων Χαλκίδας και μικρότερων Ε.Ε.Λ , επιχειρούν να μετατρέψουν το δύσκολο απόβλητο σε αξιοποιήσιμο υλικό με ρεαλιστικό για τα δεδομένα της εποχής κόστος και σωστή ποιότητα.
Στο άρθρο που ακολουθεί, παραθέτουμε περιληπτικά, επίκαιρα στοιχεία αποκαλυπτικά της κινητικότητας που υπάρχει στη διαχείριση των ιλύων, η οποία ανέκαθεν αποτελούσε ένα δύσκολο περιβαλλοντικό ζήτημα.
Ουσιαστική κατάργηση υγειονομικής ταφής στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, η διάθεση της ιλύος από τις Ε.Ε.Λ. σε υφιστάμενους αποδέκτες αποδεικνύεται δύσκολη, καθώς, οι παραδοσιακές μέθοδοι υγειονομικής ταφής τείνουν προς ολική κατάργηση λόγω των πιέσεων που ασκούνται από την ολοένα και πιο αυστηρή νομοθεσία. Μάλιστα, σε χώρες όπως η Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, το εθνικό δίκαιο είναι ακόμα πιο αυστηρό από την Ευρωπαϊκή Οδηγία σχετικά με τη διάθεση οργανικών αποβλήτων σε ΧΥΤΑ, ουσιαστικά, καταργώντας εντελώς την υγειονομική ταφή ως μέθοδο διάθεσης της ιλύος.
Όμως και η επαναχρησιμοποίηση της ιλύος ως εδαφοβελτιωτικό στη γεωργία, εμφανίζει τάσεις περιορισμού, εξαιτίας περιβαλλοντικών πιέσεων που σχετίζονται με την υπερβολική φόρτιση των εδαφών σε θρεπτικά στοιχεία, βαρέα μέταλλα και παθογόνους μικροοργανισμούς. Αντίθετα, κερδίζουν έδαφος η χρήση της για παραγωγή ενέργειας και ως εδαφικό υπόστρωμα κατασκευών.
Κερδίζει έδαφος η καύση για παραγωγή ενέργειας
Στην παρούσα φάση, οι κυρίαρχοι τρόποι επαναχρησιμοποίησης, της αφυδατωμένης και αποξηραμένης ιλύος είναι:
• Παραγωγή κομπόστ λόγω του υψηλού περιεχομένου C, N και P.
• Χρήση ως εδαφοβελτιωτικό μέσο και εδαφικό υπόστρωμα κατασκευών και έργων.
• Καύση για παραγωγή ενέργειας – το ενεργειακό δυναμικό της ξηρής ιλύος είναι της τάξης των 2-3 kWh/kgDS (8-11 MJ/kgDS).
Σε αυτό το πλαίσιο, η εφαρμογή νέων τεχνολογιών βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη, με την μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών εφαρμόζουν την θερμική ξήρανση
( το 50% των σχετικών μονάδων λειτουργούν σε Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία).
Ελλάδα και λυματολάσπη
Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα; Μέχρι σήμερα, περίπου το 36,5% της λυματολάσπης καίγεται (στις εγκαταστάσεις της Ψυττάλειας, όπου και μετατρέπεται σε πέλετ, το οποίο διατίθεται ως καύσιμο στην τσιμεντοβιομηχανία), το 35,7% θάβεται σε ΧΥΤΑ με τάσεις μείωσης λόγω των σχετικών περιορισμών της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 99/31/EC , το 9,9% χρησιμοποιείται ως λίπασμα στη γεωργία και το υπόλοιπο απορρίπτεται με άλλους τρόπους.
Η διαχείριση των ιλύων, πραγματοποιείται με ευθύνη των ΕΕΛ. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος επεξεργασίας της παραγόμενης από τις Ε.Ε.Λ. ιλύος είναι η αερόβια χώνευση. Οι 229 από τις 260 Ε.Ε.Λ. (88%) εφαρμόζουν αερόβια σταθεροποίηση.
Οι 16 από τις 260 χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους (όπως ασβεστοποίηση).
Σε μικρές μονάδες επεξεργασίας εφαρμόζεται η αφυδάτωση σε κλίνες ξήρανσης (σε 85 από τις 260,) η οποία όμως λόγω των προβλημάτων που δημιουργεί (οσμές, απαίτηση σε γη κλπ) αντικαθίσταται σταδιακά από τη μηχανική αφυδάτωση, ακόμα και σε πολύ μικρές Ε.Ε.Λ. (175 από τις 260).
Επεξεργασία με θερμική ξήρανση εφαρμόζουν, αν και παράγουν μεγάλες ποσότητες ιλύος , το Κ.Ε.Λ. Ψυττάλειας και η Ε.Ε.Λ. Θεσσαλονίκης. Ηλιακή ξήρανση εφαρμόζουν η Ε.Ε.Λ. Χανίων και η Ε.Ε.Λ. Χερσονήσου, ενώ 9 Ε.Ε.Λ. εφαρμόζουν μηχανική αφυδάτωση και κομποστοποίηση σε συνεργασία με εταιρία παραγωγής κομπόστ . Γεωργική εφαρμογή απευθείας εφαρμόζουν 12 Ε.Ε.Λ., αποθήκευση και γεωργική εφαρμογή εφαρμόζουν 3 Ε.Ε.Λ. και σε 38 Ε.Ε.Λ. δεν υπάρχει προσδιοριζόμενη διαχείριση της ιλύος ( Πηγές: Ε.Δ.Υ.Α., 2015, www.edeya.gr )
ΕΥΔΑΠ: Σημαντική συμβολή της ξηραμένης ιλύος σε κυκλική οικονομία- πράσινη ενέργεια
Ενδιαφέρουσες και χαρακτηριστικές των εξελίξεων, οι τρέχουσες επιλογές και επενδύσεις των ΕΕΛ. Από τη δική της πλευρά, η ΕΥΔΑΠ, ανταποκρίνεται στην αυξανόμενη ζήτηση εναλλακτικού καυσίμου από τις τσιμεντοβιομηχανίες.
Όπως επεσήμανε πρόσφατα ο γενικός διευθυντής Αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ Κωνσταντίνος Βουγιουκλάκης ( Πηγή: ομιλία του στο συνέδριο για την Ενεργειακή Αξιοποίηση Απορριμμάτων-Βιομάζα της Α Εnergy), η συμβολή της παραγόμενης ξηραμένης ιλύος στην κυκλική οικονομία και στην πράσινη ενέργεια, είναι σημαντική Εξίσου σημαντική είναι και η συνεισφορά της στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, αφού: Συμβάλλει στην προώθηση χρήσης αποβλήτων ως δευτερογενή καύσιμα στην βιομηχανία, στη Βιομηχανική Συμβίωση (αξιοποίηση βιομηχανικών παραπροϊόντων), στις συνεχείς επενδύσεις για την μείωση των ενεργειακών αναγκών και στην περαιτέρω αξιοποίηση βιοαερίου μέσω σύγχρονων τεχνολογιών.
Χρήση βιοαερίου αντί φυσικού αερίου για την αποξήρανση ιλύος
Πλην όμως, η ΕΥΔΑΠ, αντιμετωπίζει το βραχνά του αυξημένου ενεργειακού κόστους. Αυτό, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε τις προάλλες ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης, στο ενιάμηνο του 2022 έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 2021 και αντιστοιχεί πλέον σε 15,7 εκατ. ευρώ
Η εταιρεία, προωθεί μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας περιλαμβάνοντας σε αυτά τη χρήση βιοαερίου αντί του φυσικού αερίου για την αποξήρανση της ιλύος και την συμμετοχή των μονάδων παραγωγής βιοαερίου στην συνολικότερη κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ψυττάλειας. Σημειώνεται, ότι η Μονάδα Θερμικής Ξήρανσης Ιλύος της ΕΥΔΑΠ στο Κ.Ε.Λ.Ψ., περιλαμβάνει τέσσερεις (4) παράλληλες γραμμές ξήρανσης με περιστρεφόμενα τύμπανα, συνολικής ονομαστικής δυναμικότητας εξάτμισης 4×8,625 tn H2O/h, ήτοι συνολικής δυναμικότητας εξάτμισης 34,50 tn H2O/h.
Στη Μονάδα, επεξεργάζονται οι αφυδατωμένες ιλύες από το Κ.Ε.Λ.Ψ. και από τα Κ.Ε.Λ. Θριασίου και Μεταμόρφωσης. Η ξηραμένη ιλύς που παράγεται, αξιοποιείται 100% ως εναλλακτικό καύσιμο στη τσιμεντοβιομηχανία. Υπενθυμίζεται ότι το ΚΕΛΨ είναι η κύρια μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, με μέση παροχή εισερχομένων λυμάτων της τάξης των 710.000 m3/d και ένα από τα μεγαλύτερα Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων στην Ευρώπη και διεθνώς
ΕΥΑΘ: Στόχευση για καλύτερη ποιότητα και αποδοτικότερο λίπασμα
Η ΕΥΑΘ, προχωρεί σε ανακατασκευή της δικής της Μονάδας Θερμικής Ξήρανσης Ιλύος στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ) με στόχο, η ιλύς που απομένει από την επεξεργασία των αστικών λυμάτων της Θεσσαλονίκης να είναι αφενός καλύτερης ποιότητας με περιβαλλοντικούς όρους ως εναλλακτικό καύσιμο αλλά και μεγαλύτερης αποδοτικότητας ως λίπασμα σε αγροτικές καλλιέργειες. Επιπλέον, η ανακατασκευή της μονάδας ( ανάδοχος είναι η εταιρεία ΑΚΤΩΡ) θα δώσει τη δυνατότητα στην εγκατάσταση να υποδέχεται και να επεξεργάζεται αστική ιλύ και από άλλες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων όμορων περιοχών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Η ΕΕΛΘ, παράγει καθημερινά κατά μέσο όρο περίπου 100 τόνους αφυδατωμένης ιλύος, η οποία παραλαμβάνεται από κατάλληλα αδειοδοτημένες εταιρείες προς διαχείριση και περαιτέρω αξιοποίησή της με τη μορφή εδαφοβελτιωτικού – λιπάσματος για εφαρμογή σε αγροτικές καλλιέργειες. Η συνολική ποσότητα ιλύος μόνο για το 2021 ανήλθε σε 24.250 τόνους.
Όπως ανάφερε πρόσφατα ο Άνθιμος Αμανατίδης, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΑΘ Α.Ε., η διάθεση αποξηραμένης ιλύος για θερμική αξιοποίηση και για κομποστοποίηση είναι μια συμβολή στην κυκλική οικονομία.
Σημειώνεται, ότι της ανακατασκευής της μονάδας, προηγήθηκε η πρόσφατη λειτουργία του Σταθμού Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού – Θερμότητας (ΣΣΗΘ) στις εγκαταστάσεις της ΕΕΛΘ στη Σίνδο, με στόχο την ενεργειακή εξοικονόμηση της τάξεως του 20%-30% το αμέσως επόμενο διάστημα. Ο σταθμός, έχει συνολική ισχύ 2,5 MW
Μονάδα Ηλιακής ξήρανσης με Φωτοβολταϊκό από την Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Χαλκίδας
Μια ενδιαφέρουσα επένδυση, είναι η υπό κατασκευή νέα μονάδα ηλιακής ξήρανσης ιλύος του Κέντρου Λυμάτων Χαλκίδας , λόγω της ενσωμάτωσης σε αυτήν φωτοβολταϊκής μονάδας. Το έργο που υλοποιείται, υπό την ευθύνη της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Χαλκίδας, χωροθετείται εντός της νησίδας ‘’Πασσάς’’, σε απόσταση 200 μέτρων από τον υφιστάμενο χώρο προσωρινής αποθήκευσης της αφυδατωμένης ιλύος ο οποίος θα διαμορφωθεί κατάλληλα. Περιλαμβάνει διθάλαμο μεταλλικό κτίριο, τύπου θερμοκηπίου, όπου κάθε θάλαμος φέρει διάταξη ανάμιξης της ιλύος, σύστημα βεβιασμένης κυκλοφορίας αέρα και εξοπλισμό ελέγχου κλίματος. Η μεταφορά της αφυδατωμένης ιλύος στο ηλιακό ξηραντήριο και η απομάκρυνση της ξηραμένης ιλύος γίνεται μέσω κινητού εξοπλισμού (φορτωτής-φορτηγό).
Ισχύς 99,5 kwpnom και Εικονικός Ενεργειακός Συμψηφισμός
Η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (Φ/Β Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας) είναι ισχύος 99,5 kwpnom (+/-0,5%) και χωροθετείται στο ίδιο σημείο. Ο σταθμός θα συνδεθεί με το δίκτυο της ΔΕΗ/ΔΕΔΔΗΕ με εικονικό Ενεργειακό Συμψηφισμό και περιλαμβάνει Φ/Β πλαίσια, συστήματα στήριξης, μετατροπείς (inverters), ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και σύστημα τηλε-επίβλεψης.
Σημειώνεται, ότι με το εν λόγω έργο σύμφωνα με τους υπολογισμούς η ποσότητα της παραγόμενης αφυδατωμένης ιλύος προβλέπεται ότι θα αυξηθεί από 4.000 τόνους ετησίως σήμερα, σε 6.500 τόνους, ενώ σε ημερήσια βάση από 12,8 τόνους σήμερα σε 20,8 τόνους ( Πηγή: ΥΠΕΝ, Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Χαλκίδας)
Η Κρήτη προωθεί την ηλιακή ξήρανση της ιλύος
Η Κρήτη, προωθεί επίσης εντατικά την χρήση της τεχνολογίας ηλιακής ξήρανσης ιλύος εντός θερμοκηπίου, η οποία μειώνει το ποσοστό υγρασίας από 85% σε λιγότερο από 20% με πολύ χαμηλό κόστος ενέργειας. Χαρακτηριστική, είναι η περίπτωση της συνεργασίας του Φο.Δ.Σ.Α Βόρειας Πεδιάδας στην Κρήτη με τις αρμόδιες Υπηρεσίες (Δ.Ε.Υ.Α.), στο πλαίσιο της οποίας παραλαμβάνονται σε καθημερινή βάση από τις κοντινές Μονάδες Επεξεργασίας Λυμάτων ποσότητες Λυματολάσπης. Για τον λόγο αυτό, έχει κατασκευαστεί στο νοτιοανατολικό τμήμα των εγκαταστάσεων του ΧΥΤΑ Χερσονήσου ένας ειδικός χώρος ηλιακής ξήρανσης (θερμοκήπιο), εντός των εγκαταστάσεων του οποίου εναποτίθεται η νωπή λυματολάσπη, σε συνθήκες ελεγχόμενης ξήρανσης και συνεχούς αναμόχλευσης, προκειμένου να αποβάλλει το μικροβιακό και ρυπαντικό της φορτίο. Με το πέρας της διεργασίας αυτής παράγεται ένα τελικό προϊόν ακίνδυνο και άοσμο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό ή υλικό καύσης.
Μικρότερες ΕΕΛ … συμμαχούν με τον ήλιο
Η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης -Αποχέτευσης Αγίου Νικολάου -Δ.Ε.Υ.Α.Α.Ν. προωθεί τη δημιουργία μονάδας επεξεργασίας ιλύος από τις ΕΕΛ του Δήμου Αγίου Νικολάου στη θέση Κερατίδια κοινότητας Λιμνών του Δήμου Αγ. Νικολάου, σε έκταση η οποία έχει αγοραστεί για το σκοπό αυτό, πλησίον του υφιστάμενου ΧΥΤΑ.
Η πρόταση της δημοτικής επιχείρησης, βρίσκεται σε φάση τελικής αξιολόγησης για συγχρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Μία νέα επίσης μονάδα επεξεργασίας αφυδατωμένης ασβεστοποιημένης λυματολάσπης που θα προέρχεται από τα απόβλητα των βιολογικών καθαρισμών της ΔΕΥΑΧ στον Κουμπελή και της ΔΕΥΑΒΑ στο Γεράνι θα δημιουργηθεί το προσεχές διάστημα δίπλα από το εργοστάσιο μηχανικής διαλογής και κομποστοποίησης στην Κορακιά Ακρωτηρίου επίσης στην Κρήτη.
Με Φορέα υλοποίησης την ΔΕΥΑΧ, και φορέα λειτουργίας την ΔΕΔΙΣΑ, προωθείται επίσης μονάδα ηλιακής ξήρανσης ιλύος και μιας πιλοτικής μονάδας κομποστοποίησης ιλύος, σε γήπεδο εκτός σχεδίου πόλης & οικισμού, συνολικής έκτασης 4276,42 τ.μ., βορειοανατολικά της υφιστάμενης Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) της Π.Ε Χανίων.
Στην Μονάδα της Ηλιακής Ξήρανσης θα οδηγείται το 75% της εισερχόμενης ποσότητας ιλύος που προέρχεται από την ΔΕΥΑΧ και το σύνολο της ιλύος που προέρχεται από την ΕΕΛ της ΔΕΥΑΒΑ. Η Μονάδα θα αποτελείται από δυο ανοιχτές στο πάνω μέρος δεξαμενές/κλίνες ξήρανσης της λυματολάσπης, εκ των οποίων η μία θα έχει ωφέλιμη χωρητικότητα 1.000m3 και η δεύτερη 500m3, ούτως ώστε πέραν της διαδικασίας της ξήρανσης να μπορούν να καλύπτουν και τυχόν ανάγκες αποθήκευσης (ιδιαίτερα σε κρίσιμες καιρικές συνθήκες).
Το Πολυτεχνείο Κρήτης
Εξάλλου, το Πολυτεχνείο Κρήτης σε συνεργασία με την εταιρεία ΘΑΛΗΣ και άλλες δύο εταιρείες από Ισπανία και Ιταλία συμμετέχει σε ένα σημαντικό Ευρωπαϊκό πρόγραμμα με τίτλο «Νέα φιλοσοφία για τη διαχείριση λυμάτων και βιοστερεών με ενεργειακώς αυτάρκη συστήματα». Στόχος του, είναι, η επεξεργασία της λυματολάσπης για επαναχρησιμοποίηση χωρίς προσθήκη ενέργειας με αξιοποίηση της ενέργειας των στερεών αποβλήτων της εγκατάστασης.
Κλείνοντας αυτήν την αναφορά στις τρέχουσες εξελίξεις στη διαχείριση της ιλύος να πούμε ότι κατά μέσο όρο η παραγωγή ιλύος ανά κάτοικο στην Ελλάδα είναι περίπου 13kg DS/έτος. Το μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικά παραγόμενης ιλύος στην Ελλάδα, προέρχεται από την Αττική (40%) και ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία (16%), η Κρήτη (8%), η Πελοπόννησος (5,5%), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (5%) η Θεσσαλία, η Δυτική Ελλάδα και το Νότιο Αιγαίο με 4,5% αντίστοιχα, η Στερεά Ελλάδα (4%), τα Ιόνια Νησιά και το Βόρειο Αιγαίο με 2,5% αντίστοιχα, η Ήπειρος (2%) και η Δυτική Μακεδονία (1%) ( Πηγή: Ε.Δ.Ε.Υ.Α., 2015).
Φιλόδοξοι περιβαλλοντικοί στόχοι, αυξημένες ανάγκες στην παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων για την τσιμεντοβιομηχανία και να που η ξηραμένη ιλύς, κατακτά σταδιακά τον δικό της ρόλο στην κυκλική οικονομία εν μέσω ενεργειακής κρίσης.
