Ανακύκλωση παρατυπιών

Ζητήματα εγείρονται γύρω από τα πολυκέντρα ανακύκλωσης στην Ελλάδα, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από ευρωπαϊκά κονδύλια. Η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) έχει εκδώσει δύο πορίσματα, εντοπίζοντας αδυναμίες στο σύστημα καταγραφής, έλλειψη ελέγχων από τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων και ανακολουθίες στη διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επίσης ερευνά την ορθή χρήση των κονδυλίων. Ως αποτέλεσμα των παρατυπιών, η ΕΔΕΛ ζητά επιστροφή επιπλέον 2,9 εκατ. ευρώ από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, πέραν της ήδη επιβληθείσας ποινής, λόγω της αναξιόπιστης λειτουργίας του συστήματος. Παρόλα αυτά, η ΕΔΕΛ θεωρεί ότι τα πολυκέντρα επιτελούν τους σκοπούς τους σε ικανοποιητικό βαθμό, παρά τις σοβαρές ελλείψεις.

Η ΕΔΕΛ και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχουν εντοπίσει σειρά σημαντικών παρατυπιών και ελλείψεων στο σύστημα ανακύκλωσης που αφορά τα πολυκέντρα, οδηγώντας σε αίτημα για επιστροφή κοινοτικών πόρων. Όπως διαπιστώθηκε, ι το σύστημα καταγραφής στα πολυκέντρα είναι αναξιόπιστο, καθιστώντας αδύνατη τη διατύπωση ασφαλών συμπερασμάτων σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων που δηλώνονται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ). Το ειδικό λογισμικό για την καταγραφή ποσοτήτων ανά είδος αποβλήτου αναπτύχθηκε σταδιακά το 2024, καθιστώντας το 2025 το πρώτο έτος για την πλήρη καταγραφή αυτών των στοιχείων.

Χαρακτηριστική είναι η έλλειψη εποπτείας και ελέγχων, καθώς ο ΕΔΣΝΑ δεν ασκεί κανενός είδους εποπτεία στην εταιρεία ΤΕΧΑΝ, η οποία είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία των μηχανημάτων των πολυκέντρων. Ο Οργανισμός δεν έχει τρόπο να ελέγξει τι δηλώνει η ΤΕΧΑΝ στο ΗΜΑ, θεωρώντας τον έλεγχο αρμοδιότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, σύμφωνα με άρθρο στην Καθημερινή. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχουν αναλυτικά ή επαληθευμένα στοιχεία για το είδος, τις ποσότητες και την τελική κατάληξη των υλικών που συλλέγονται. Επίσης, δεν υπάρχει καμία ενημέρωση από τον ΕΔΣΝΑ για την πορεία των αποβλήτων μετά τη συλλογή τους, πέραν της αναφοράς για τοποθέτηση σε χώρο αποθήκευσης της ΤΕΧΑΝ για το 2023.

Τα πολυκέντρα, παρόλο που αποκτήθηκαν για την ανακύκλωση υλικών για τα οποία δεν υπήρχε οργανωμένο σύστημα, τελικά λειτουργούσαν για την ανακύκλωση συσκευασιών, κάτι για το οποίο υφίστανται ήδη χωριστά συστήματα (μπλε κάδοι, «σπιτάκια» Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης). Ο ΕΔΣΝΑ ανέθεσε μη νόμιμα, τουλάχιστον έως τις 7-7-2023, στην εταιρεία Ανταποδοτική Ανακύκλωση τις εργασίες συλλογής, μεταφοράς και πώλησης των ανακυκλώσιμων υλικών από τα συγχρηματοδοτούμενα πολυκέντρα, με δικαίωμα η εταιρεία να τα διαχειρίζεται ως δικά της. Αυτό το ζήτημα, που επισημάνθηκε στην προηγούμενη έκθεση, δεν αναφέρεται στην νέα έκθεση.

Το ξεκίνημα της έρευνας το 2023, κατόπιν εντολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οφείλεται σε καταγγελίες για «φωτογραφικό» διαγωνισμό και για σειρά προβλημάτων στην υλοποίηση των σχετικών συμβάσεων. Η σύμβαση συνεργασίας μεταξύ ΕΔΣΝΑ και ΤΕΧΑΝ στην Αττική έχει λήξει από τα τέλη του 2023, και δεν προσκομίστηκε νέα εν ισχύι σύμβαση, παρόλο που ο ΕΔΣΝΑ υποστηρίζει ότι παραμένει εμπράκτως σε ισχύ λόγω αλλαγών διοίκησης. Ο ΕΔΣΝΑ δεν έχει ακόμα τοποθετήσει όλα τα πολυκέντρα που αποκτήθηκαν με 22 πολυκέντρα να βρίσκονται σε διαδικασία επανασχεδιασμού για τοποθέτηση σε άλλους δήμους. 

Τα πολυκέντρα αποκτήθηκαν από τρεις φορείς διαχείρισης απορριμμάτων: τον ΕΔΣΝΑ στην Αττική, τον ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου και τον ΕΣΔΑΚ στην Κρήτη, με πόρους από το προηγούμενο ΕΣΠΑ (ΥΜΕΠΕΡΑΑ).

Πηγή εικόνας: TEXAN