Φωτοβολταϊκά: Περικοπές ενέργειας και ανακατατάξεις στην αγορά ΑΠΕ
Η ελληνική αγορά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρή δομική κρίση. Οι αυξανόμενες περικοπές στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά οδηγούν σε σημαντική απώλεια εσόδων, καθιστώντας ασύμφορη την επένδυση για χιλιάδες μικρούς και μεσαίους παραγωγούς και επιταχύνοντας την έξοδό τους από την αγορά .
Οι περικοπές εφαρμόζονται κυρίως τις μεσημβρινές ώρες, από τις 11:00 έως τις 16:00. Πρόκειται για το χρονικό διάστημα στο οποίο παράγεται το 80–85% της συνολικής ενέργειας ενός φωτοβολταϊκού πάρκου. Όταν η παραγωγή αυτή δεν απορροφάται από το δίκτυο, δεν πωλείται και δεν αποζημιώνεται. Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, στο πρώτο οκτάμηνο του 2025 οι περικοπές ξεπέρασαν το 15% της παραγωγής, ενώ για το 2026 οι εκτιμήσεις ανεβάζουν το ποσοστό στο 30–35% .
Η μείωση των εσόδων ανατρέπει πλήρως τα οικονομικά μοντέλα στα οποία βασίστηκαν οι επενδύσεις. Τα περισσότερα μικρά φωτοβολταϊκά έργα χρηματοδοτήθηκαν με τραπεζικά δάνεια, στηριγμένα σε προβλέψεις παραγωγής που πλέον δεν ισχύουν. Ως αποτέλεσμα, πολλοί παραγωγοί αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, γεγονός που δημιουργεί αυξημένο κίνδυνο τόσο για τους ίδιους όσο και για το τραπεζικό σύστημα .
Παράλληλα, η εμπορική αξία των φωτοβολταϊκών πάρκων υποχωρεί. Έργα που λειτουργούν με σημαντικούς περιορισμούς θεωρούνται πλέον επισφαλή, με αποτέλεσμα να αποτιμώνται χαμηλότερα και να χάνουν τον ρόλο τους ως αξιόπιστα ενέχυρα. Οι τράπεζες αντιδρούν με αυστηρότερα κριτήρια χρηματοδότησης και υψηλότερα επιτόκια, αποκλείοντας ουσιαστικά τους μικρούς επενδυτές από νέα κεφάλαια .
Η πίεση αυτή οδηγεί σε μαζικές πωλήσεις μικρών φωτοβολταϊκών πάρκων. Πολλοί ιδιοκτήτες επιλέγουν να ρευστοποιήσουν τις επενδύσεις τους, συχνά κάτω από την αρχική τους αξία, για να αποφύγουν μεγαλύτερες ζημιές. Ήδη έργα συνολικής ισχύος που προσεγγίζει το 1 GW έχουν αλλάξει χέρια, καταλήγοντας κυρίως σε λίγους μεγάλους, καθετοποιημένους ομίλους. Το αποτέλεσμα είναι η έντονη συγκέντρωση της αγοράς και η σταδιακή εξαφάνιση των μικρών παραγωγών .
Κεντρικό ρόλο στο πρόβλημα παίζει η έλλειψη υποδομών αποθήκευσης. Η απουσία επαρκών μονάδων μπαταριών σημαίνει ότι η πλεονάζουσα ενέργεια δεν μπορεί να αξιοποιηθεί σε ώρες αυξημένης ζήτησης. Οι μονάδες αποθήκευσης που αναμένονται έως το 2026 θεωρούνται ανεπαρκείς σε σχέση με τις ανάγκες του συστήματος, ενώ το κόστος εγκατάστασης μπαταριών σε υφιστάμενα πάρκα παραμένει απαγορευτικό χωρίς κρατική στήριξη .
Την εικόνα επιβαρύνει η θεσμική αβεβαιότητα. Παραγωγοί καταγγέλλουν αδιαφάνεια στις διαδικασίες αδειοδότησης και άνιση μεταχείριση, με 229 Έλληνες επενδυτές να έχουν ήδη προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια στιγμή, η αποχώρηση μεγάλων ξένων εταιρειών από την ελληνική αγορά ΑΠΕ υπογραμμίζει τη σοβαρότητα του προβλήματος και μειώνει περαιτέρω την εμπιστοσύνη στο επενδυτικό περιβάλλον .
Οι περικοπές ενέργειας δεν αποτελούν πλέον ένα παροδικό τεχνικό ζήτημα. Συνιστούν έναν καθοριστικό παράγοντα που μετατρέπει τα φωτοβολταϊκά από προβλέψιμη επένδυση σε δραστηριότητα υψηλού ρίσκου για τους μικρούς παραγωγούς. Χωρίς άμεσες παρεμβάσεις στο δίκτυο, στην αποθήκευση και στο θεσμικό πλαίσιο, η έξοδος των μικρών επενδυτών από την αγορά αναμένεται να συνεχιστεί, με μακροπρόθεσμες συνέπειες για τον ανταγωνισμό και τη δομή του ενεργειακού τομέα.
