Aπό χειρότερη αφετηρία οι διαγωνισμοι για πώληση ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ
Οι προκηρύξεις των διαγωνισμών για την πώληση της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ “βγαίνουν στον αέρα” μέσα στις επόμενες εβδομάδες, όπως διαμηνύει η κυβέρνηση, ξεκινούν όμως από χειρότερη αφετηρία. Στο ελληνικό ρίσκο και την αβεβαιότητα για την οικονομία προστέθηκε ο αποκλεισμός του ελληνο-ιταλικού αγωγού (ITGI) από τη διεκδίκηση για τη μεταφορά του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη, που στερεί από τις δύο εταιρίες ένα σημαντικό ατού, αφού η ΔΕΠΑ συμμετέχει μαζί με την ιταλική Edison στον ITGI, ενώ ο ΔΕΣΦΑ είναι η εταιρία που επρόκειτο να κατασκευάσει και να διαχειριστεί το χερσαίο τμήμα του αγωγού επί ελληνικού εδάφους.
Τώρα και τα δύο σχέδια μένουν στον αέρα, παρότι τόσο η ελληνική όσο και η ιταλική κυβέρνηση επαναβεβαιώνουν την πολιτική τους στήριξη στο έργο και με δηλώσεις όπως ότι ο αγωγός θα πραγματοποιηθεί, αφήνουν να εννοηθεί πως δεν θα παραιτηθούν εύκολα από τη μάχη.
Οι βολιδοσκοπήσεις διεθνών ενεργειακών ομίλων για την εξαγορά της ΔΕΠΑ, εν όψει της αποκρατικοποίησής της, έδειχναν ότι υπήρχε ενδιαφέρον από αρκετές εταιρίες,…. τότε όμως το πρότζεκτ ΙTRGI ήταν ένα από τα φαβορί. Σήμερα το “χαρτί” αυτό ανατρέπεται και η εταιρία μένει με το βασικό της περιουσιακό στοιχείο που είναι η σχεδόν μονοπωλιακή δραστηριότητά στην εμπορία φυσικού αερίου στην εσωτερική αγορά, τα μακροχρόνια συμβόλαια τροφοδοσίας αερίου με τη ρωσική Gazrprom, τη τουρκική Botas και την αλγερινή Sonatrach για υγροποιημένο αέριο και τις συμβάσεις με τους καλούς πελάτες της όπως η ΔΕΗ και οι Εταιρίες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ). Όμως οι συμβάσεις έχουν ημερομηνία λήξης και η αγορά είναι σε φάση απελευθέρωσης.
Ο αποκλεισμός του ITGI αφήνει μετέωρο και τον αγωγό IGB, Ελλάδας – Βουλγαρίας καθώς έχει σχεδιαστεί σαν κλάδος του ελληνο-ιταλικού αγωγού. Η ΔΕΠΑ εκφράζει αισιοδοξία ότι το έργο αυτό θα προχωρήσει, όμως η κατάσταση είναι δύσκολη, γιατί τα δύο άλλα υποψήφια πρότζεκτ για τη μεταφορά του αζέρκου αερίου, ο “Ναμπούκο” και ο “SEEP” προβλέπουν απ’ευθείας σύνδεση της Τουρκίας με τη Βουλγαρία,, παρακάμπτοντας πλήρως την Ελλάδα και την Ιταλία.. Όσο για τον TAP, που επίσης προκρίθηκε στην δεύτερη φάση του διαδικασίας, ο βαλκανικός του βραχίονας εκτείνεται στις χώρες βόρεια της Αλβανίας.
Ο ΤΑΡ , πάντως, είναι το μόνος πρότζεκτ που προβλέπει τη σύνδεση Ελλάδας- Ιταλίας αλλά μέσω Αλβανίας, καθώς από εκεί θα ξεκινά ο υποβρύχιος αγωγός που θα καταλήγει κοντά στο Σαν Φόκα της Ιταλίας. Στο ελληνικό έδαφος προβλέπει την κατασκευή περίπου 800 χλμ. που θα συνδέσουν την Κομοτηνή με τα ελληνο-αλβανικά σύνορα.
Κύκλοι του υπουργείου Περιβάλλοντος αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο συμμετοχής της ΔΕΠΑ σε ένα ποσοστό 10-15% στον TAP, όσο φέρεται να είχε προτείνει στο παρελθόν η νορβηγική Statoil προς την ελληνική πλευρά. Στην κοινοπραξία του TAP μετέχει η Statoil με 42,5%, η ελβετική EGL επίσης με 42,5% και το υπόλοιπο 15% ανήκει στη γερμανική E-on Ruhrgas.
Ο ελληνο-βουλγαρικός αγωγός ωστόσο έχει δυο βασικά πλεονεκτήματα. Το χαμηλό κόστος και τον παράγοντα χρόνο, καθώς μπορεί μέσω της Ρεβυθούσας ή άλλου ανάλογου τερματικού που θα κατασκευαστεί να τροφοδοτήσει με υγροποιημένο αέριο τη Βουλγαρία και δεν χρειάζεται να περιμένει ως την λειτουργία του Σαχ Ντενίζ ΙΙ, που τοποθετείται το 2017- 2018 το νωρίτερο.
Το Σαχ Ντενίζ ΙΙ είναι το υπό ανάπτυξη κοίτασμα αερίου του Αζερμπαϊτζάν στην Κασπία, με εκτιμώμενα αποθέματα της τάξης των 1,2 τρισ. κ.μ,, για την εκμετάλλευση του οποίου σχεδιάζονται οι αγωγοί.
Ηγέτης στην κοινοπραξία που αναπτύσσει το Σαχ Ντενίζ ΙΙ είναι η BP με ποσοστό 25,5%. Το ίδιο ακριβώς ποσοστό, 25,5%, έχει η νορβηγική Statoil,η οποία μετέχει και στον TAP. Το υπόλοιπο 50% του κονσόρτσιουμ Σαχ Ντενίζ ΙΙ το μοιράζονται η αζέρικη Socar, η ρωσική Lukoil, η ιρανική Νιοc, η γαλλική Τotal και η τουρκική TPAO.
To κονσόρτσιουμ είναι εμπνευστής και μέτοχος του αγωγού SEEP ( South East Europe Pipeline- Aγωγός Νοτιο- Ανατολικής Ευρώπης), ενός πρότζεκτ που εμφανίστηκε στον ορίζοντα το 2011, τις παραμονές της προθεσμίας υποβολής των προσφορών για τους αγωγούς στην κοινοπραξία Σαχ Ντενίζ ΙΙ. Αποτελεί επί της ουσίας μία κατά πολύ πιο οικονομική, εναλλακτική διαδρομή του ακριβού “Ναμπούκο”, του πρότζεκτ που στηρίζει η ΕΕ για τη μεταφορά του αζερικου αερίου. Ο “Ναμπούκο” προβλέπει την κατασκευή νέου δικτύου αγωγών, ικανών να μεταφέρουν περί τα 30 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως από την Τουρκία στην Aυστρία, ενώ ο SEEP για την ίδια, σχεδόν, διαδρομή, προβλέπει την αναβάθμιση υφιστάμενων δικτύων με την προσθήκη, όπου χρειάζεται, μικρών διασδετήριων αγωγών από τα τουρκο-βουλγαρικά σύνορα ως τα σύνορα Αυστρίας- Ουγγαρίας, συμπιέζοντας κατά πολύ το κόστος κατασκευής.
Επιπρόσθετα, αφήνει ανοικτή τη συνεργασία με τον ΤΑΝΑΡ, το νέο δίκιτυο αγωγών εντός Τουρκίας, το οποίο Άγκυρα και Μπακού συμφώνησαν να κατασκευάσει κοινοπραξία με leader τη Socar. O TANAP θα είναι ο κεντρικός αγωγός άπό τον οποίο θα περνά το αζέρικιο αέριο εντός τουρκικού εδάφους μέχρι να φθάσει στα σύνορα με την Ελλάδα ή τη Βουλγαρία, προκειμένου να τροφοδοτήσει όποιον από τους τρεις ευρωπαϊκούς αγωγούς επιλεγεί.
Είναι φανερό οτι μέχρι την τελική λύση, το παιχνίδι είναι ανοικτό και μπορεί να έχει απρόσμενες εξελίξεις Αλλωστε η επιλογή για τον αγωγό τοποθετείται το 2013 ενώ το Σαχ Ντενίζ ΙΙ δεν αναμένεται να λειτουργήσει πρίν το 2017 και ως τότε τα δεδομένα αλλάζουν. Ηδη η ανακάλυψη των κοιτασμάτων αερίου στην Κύπρο και το Ισραήλ δημιουργούν νέες προοπτικές και μπορεί να αλλάξουν το στάτους του Αζερμπαϊτζάν σαν του σχεδόν μοναδικού εναλλακτικού προμηθευτή αερίου της Ευρώπης.
Εξάλλου, ανοικτό παραμένει και το νότιο σκέλος του ρωσικών συμφερόντων αγωγού South Stream. Παρότι το έργο έχει καθυστερήσει οι Ρώσοι δηλώνουν ότι θα το προωθήσουν. Το πρότζεκτ προβλέπει τη μεταφορά αερίου από τη Ρωσία στη Βουλγαρία μέσω υποβρύχιου αγωγού από τη Μαύρη Θάλασσα. Ο αγωγός θα διακλαδώνεται στη Βουλγαρία, με τον βόρειο άξονα να κατευθύνεται στην Αυστρία και τον νότιο στην Ιταλία μέσω Ελλάδος. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος, που διεθνείς αναλυτές εκφράζουν την εκτίμηση ότι ο ΙTGI μπορεί τελικά να γίνει η νότια δίοδος του South Stream και ενδεχομένως στο μέλλον η διέξοδος του κυπριακού και ισραηλινού αερίου στην Ευρώπη.
