Με συμμετοχή από τους περισσότερους Δήμους της Κρήτης πραγματοποιήθηκε Ημερίδα με θέμα «Νησιά – Ευρώπη – Αειφορία» την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2014 στο Ηράκλειο Κρήτης.
Την εκδήλωση οργάνωσε το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου (ΔΑΦΝΗ) και φιλοξένησε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ανατολικής Κρήτης στο κτίριο Γερωνυμάκη-Στεργιάδη.
Την εκδήλωση χαιρέτισαν τα τμήματα Ανατολικής και Δυτικής Κρήτης του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, η Περιφέρεια Κρήτης, η αποκεντρωμένη διοίκηση Κρήτης και ο Ευρωβουλευτής Σπύρος Δανέλλης.
Ο κ. Δανέλλης στην τοποθέτησή του ανέδειξε τη σημασία της νησιωτικότητας στους τομείς της ενέργειας και της αειφορίας. Συγκεκριμένα, επισήμανε θέματα ιδιαίτερης σημασίας για τα νησιά, όπως η θαλάσσια χωροταξία και η συμμετοχή των ΟΤΑ στο σχεδιασμό και τις ενεργειακές επενδύσεις. Επεσήμανε επίσης τη σημασία της δικτύωσης των Ευρωπαϊκών νησιών -η οποία ενισχύθηκε με την υιοθέτηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γραπτής δήλωσης σχετικά με τη θέσπιση του Συμφώνου των Νήσων ως επίσημης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας, ύστερα από πρωτοβουλία του ίδιου του κ. Δανέλλη και ομάδας Ευρωβουλευτών.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η ενημέρωση των Δήμων της Κρήτης σχετικά με το νέο πλαίσιο για την ενέργεια και την αειφορία, όπως αυτό τίθεται από τη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και για επιμέρους θέματα νησιωτικού ενδιαφέροντος, όπως η διαχείριση ενέργειας και τα δίκτυα, η χερσαία και θαλάσσια χωροταξία, οι δημοτικοί συνεταιρισμοί κλπ.
Τις νέες δυνατότητες και προκλήσεις που ανοίγονται για την διαχείριση της παραγωγής και ζήτησης ενέργειας μέσω της τεχνολογίας ευφυών δικτύων (smart grids) παρουσίασε ο κ. Ηλίας Ευθυμιόπουλος, συντονιστής του Δικτύου ΔΑΦΝΗ. «Η ζήτηση ενέργειας θα παρακολουθείται (monitoring) μέσω internet και θα υπάρχει αμφίδρομη επικοινωνία με την παραγωγή. Παράγοντες όπως η διαφορική τιμολόγηση του καταναλωτή και η εξάπλωση των ηλεκτρικών οχημάτων στο μέλλον για αποθήκευση ενέργειας, θα παίξουν καθοριστικό ρόλο για τη εξυπνότερη και οικονομικότερη λειτουργία του συστήματος», ανέφερε ο κ. Ευθυμιόπουλος. Μια πρώτη ολοκληρωμένη εφαρμογή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί το έργο «Έξυπνα Δίκτυα σε 5 Νησιά του Αιγαίου», το οποίο ωριμάζει το Δίκτυο ΔΑΦΝΗ σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ για τα νησιά Λέσβο, Λήμνο, Κύθνο, Μήλο και Σαντορίνη, με προϋπολογισμό από το πρόγραμμα ELENA της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στη συνέχεια ο κ. Ευθυμιόπουλος αναφέρθηκε στο θέμα της Χωροταξίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, χερσαίας και θαλάσσιας, και παρουσίασε τη σχετική δουλειά που υλοποιεί το Δίκτυο ΔΑΦΝΗ για 37 νησιά του Αιγαίου. «Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ, αλλά και χωρικές μελέτες τοπικής κλίμακας (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ) που έχουν εκπονηθεί από διαφορετικούς φορείς για το ίδιο θέμα συνθέτουν ένα πολύπλοκο σκηνικό στα νησιά», ανέφερε ο κ. Ευθυμιόπουλος και συμπλήρωσε ότι «εμείς βάλαμε το ένα χωρικό σχέδιο πάνω στο άλλο και προκαλέσαμε διαβούλευση με τους ΟΤΑ και τους τοπικούς φορείς».
Ο κ. Ευθυμιόπουλος αναφέρθηκε και στη σπουδαιότητα εμπλοκής των τοπικών κοινωνιών σε επιχειρηματικά σχέδια για ενεργειακά έργα, είτε μέσω σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα, είτε μέσω ενεργειακών συνεταιρισμών. Τέλος, ανέφερε το νέο πρόγραμμα συνεργασίας SMILEGOV μεταξύ Ευρωπαϊκών νησιών, το οποίο επιδιώκει μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και την ανάπτυξη τεχνογνωσίας σε τοπικό επίπεδο να δοθούν λύσεις σε προβλήματα συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών επιπέδων διοίκησης, τα οποία δυσκολεύουν την υλοποίηση έργων αειφόρου ενέργειας που αναπτύσσονται από τους νησιωτικούς Δήμους.
Το λόγο στη συνέχεια πήρε ο κ. Χατζημπίρος, Εκτελεστικός Διευθυντής του Ενεργειακού Γραφείου Αιγαίου, το οποίο λειτουργεί ως σύμβουλος των νησιών του Αιγαίου στον ενεργειακό σχεδιασμό. Το Ενεργειακό Γραφείο Αιγαίου λειτουργώντας στο πλαίσιο του Δικτύου ΔΑΦΝΗ υποστηρίζει τα νησιά τόσο στον ενεργειακό σχεδιασμό και την εκπόνηση σχεδίων δράσης όσο και στην ωρίμανση των ενεργειακών επενδύσεων που περιλαμβάνονται στα σχέδια δράσης. «Η διαδικασία ωρίμανσης με την οποία ασχολούμαστε δεν αφορά κοινές μελέτες που τις προσφέρει η μελετητική αγορά, αλλά αφορά την επίλυση συγκεκριμένων θεμάτων, νομικών, θεσμικών κτλ, ακόμα και προτάσεις θεσμοθέτησης συγκεκριμένων λύσεων», ανέφερε ο κ. Χατζημπίρος.
Στη συνέχεια ο κ. Χατζημπίρος επισήμανε τα σημεία σε επίπεδο σχεδιασμού και οργάνωσης που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη τοπική αυτοδιοίκηση, προκειμένου να ανταποκριθεί στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, με έμφαση σε αυτό του «Ενεργειακού Υπευθύνου».
Τέλος, αναφέρθηκε στο νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Horizon 2020, και στις δυνατότητες χρηματοδότησης της ωρίμανσης έργων για τους ΟΤΑ. Στάθηκε ιδιαίτερα στην εμπειρία του Δικτύου ΔΑΦΝΗ από την προετοιμασία της πρότασης για το έργο «Έξυπνα Δίκτυα σε 5 Νησιά του Αιγαίου» στο πρόγραμμα ELENA και επισήμανε τέσσερα βασικά σημεία σχετικά με τις Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις:
– Για να λάβουν οι Δήμοι Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση πρέπει να έχουν εκπονήσει έναν σχεδιασμό με στόχο τη μείωση των εκπομπών τους, να έχουν κάνει δηλαδή το 1ο βήμα μόνοι τους. Έτσι, οι Δήμοι που υπογράφουν το σύμφωνο των δημάρχων ή το σύμφωνο των νησιών και εκπονούν το απαιτούμενο σχέδιο δράσης αποκτούν μια προτεραιότητα για τη λήψη χρηματοδότησης.
– Ευνοούνται τα έργα από ένα μέγεθος και πάνω, τα οποία προέρχονται ενδεχομένως από συνένωση μικρότερων έργων, προκειμένου να επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας στην επένδυση αλλά και μείωση του διαχειριστικού κόστους για την Ε.Ε.
– Τα έργα για τα οποία δίνεται τεχνική βοήθεια για την ωρίμανσή τους πρέπει να υλοποιηθούν, με συγκεκριμένη μάλιστα μόχλευση κεφαλαίου, διαφορετικά η χρηματοδότηση πρέπει να επιστραφεί. Η τάση δηλαδή στις χρηματοδοτήσεις για ωρίμανση επενδύσεων είναι να υπάρχει ρήτρα υλοποίησης.
– Δημιουργούνται σταδιακά Ταμεία με Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, με την προϋπόθεση της μόχλευσης και ιδιωτικών πόρων, τα οποία χρηματοδοτούν μόνο ανταποδοτικά έργα, με την αποπληρωμή των οποίων τα χρήματα επανεπενδύονται σε άλλα έργα.
– Τέλος, επισημαίνοντας πως η πίεση και από κάτω, θα βοηθήσει να γίνουν περισσότερο κατανοητές οι ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και θα βοηθήσει την ενίσχυση των υφιστάμενων υποστηρικτικών δομών, προέτρεψε τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης να τολμήσουν να έρθουν σε επαφή με τις υφιστάμενες δομές υποστήριξης ή και απευθείας με τα χρηματοδοτικά εργαλεία, τους διαχειριστές τους, και να τους προτείνουν ή να συζητήσουν τα έργα που τους ενδιαφέρουν.
