Κρίσιμη κατάσταση στις τιμές ενέργειας – Πιέσεις στη βιομηχανία και στα νοικοκυριά
Η σταθερά υψηλή χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, που διατηρείται πάνω από τα 150 €/MWh, προκαλεί ανησυχία στην αγορά ενόψει των τιμολογίων Νοεμβρίου. Το αυξημένο ενεργειακό κόστος επηρεάζει τόσο τη βιομηχανία όσο και τα νοικοκυριά, δημιουργώντας συνθήκες έντονης πίεσης.
Η Eurometaux, που εκπροσωπεί τον κλάδο των μη σιδηρούχων μετάλλων, έχει απευθύνει επείγουσα έκκληση προς τους ηγέτες της ΕΕ για άμεσα μέτρα αντιμετώπισης του ενεργειακού κόστους. Η ομοσπονδία προειδοποιεί ότι η παρατεταμένη κρίση οδηγεί σε παύση λειτουργίας βιομηχανικών μονάδων στην Ευρώπη και ζητά τη δημιουργία ενός μηχανισμού εξομάλυνσης των έντονων διακυμάνσεων στις τιμές ενέργειας καθώς και μείωση των ρυθμιστικών επιβαρύνσεων.
Διαρθρωτικά προβλήματα πλήττουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας
Παρά τη συμπλήρωση τριών ετών από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης, οι διαρθρωτικές αδυναμίες της ευρωπαϊκής αγοράς παραμένουν. Το ενεργειακό κόστος εξακολουθεί να είναι υψηλό και ευμετάβλητο, περιορίζοντας την ικανότητα της βιομηχανίας να παραμείνει ανταγωνιστική.
1. Δομικά υψηλό και ευμετάβλητο ενεργειακό κόστος
Το ενεργειακό κόστος παραμένει σε επίπεδα που δεν επιτρέπουν βιώσιμη λειτουργία σε πολλές ενεργοβόρες επιχειρήσεις. Οι τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας ξεπερνούν τα 150 €/MWh, ενώ η εξάρτηση από το φυσικό αέριο, κυρίως τις βραδινές ώρες, αυξάνει περαιτέρω το συνολικό κόστος παραγωγής. Η διαρκής μεταβλητότητα και η αβεβαιότητα ως προς το ενεργειακό περιβάλλον καθιστούν δύσκολο τον προγραμματισμό και μειώνουν την προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις.
2. Διαρθρωτικά μειονεκτήματα έναντι παγκόσμιων ανταγωνιστών
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία λειτουργεί με μειονέκτημα απέναντι σε ανταγωνιστές από τις ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή και την Κίνα, όπου το ενεργειακό κόστος είναι χαμηλότερο και η κρατική στήριξη ισχυρότερη. Οι χώρες αυτές δίνουν προτεραιότητα στην ενεργειακή ασφάλεια και τη βιομηχανική πολιτική, εξασφαλίζοντας σταθερές τιμές ενέργειας. Στην Ευρώπη, το ρυθμιστικό πλαίσιο παραμένει πολύπλοκο και κοστοβόρο, περιορίζοντας την παραγωγική δραστηριότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι βιομήχανοι ζητούν μέτρα για την προστασία της βιομηχανικής βάσης και την αποφυγή απώλειας παραγωγικής ικανότητας.
3. Αδυναμίες στην ενσωμάτωση των ΑΠΕ
Η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας συνεχίζει να συναντά εμπόδια λόγω περιορισμών του ηλεκτρικού δικτύου και έλλειψης υποδομών αποθήκευσης. Το σύστημα δεν μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως την παραγωγή από ΑΠΕ, με αποτέλεσμα να απορρίπτονται σημαντικές ποσότητες ενέργειας — πάνω από 1.600 GWh στο οκτάμηνο του 2025. Οι καθυστερήσεις στις επενδύσεις υποδομής αυξάνουν την αστάθεια των τιμών.
4. Υψηλά ρυθμιστικά κόστη και χρεώσεις
Το κόστος ενέργειας επιβαρύνεται από ρυθμιστικές και πολιτικές χρεώσεις που δεν συνδέονται άμεσα με την παραγωγή. Οι χρεώσεις δικτύου, το κόστος ευελιξίας και τα τέλη που σχετίζονται με τις ΑΠΕ αυξάνουν σημαντικά το συνολικό ενεργειακό βάρος της βιομηχανίας, μειώνοντας τα περιθώρια ανταγωνισμού και επενδύσεων.
5. Επιβάρυνση από το κόστος άνθρακα
Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Ρύπων (EU ETS) επιβάλλει σημαντικό οικονομικό βάρος στις επιχειρήσεις. Οι έμμεσες δαπάνες άνθρακα παραμένουν υψηλές και απαιτούν επαρκή αντιστάθμιση, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος μεταφοράς της παραγωγής εκτός ΕΕ. Παράλληλα, η εφαρμογή του Διασυνοριακού Μηχανισμού Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) δεν έχει ακόμη αποδειχθεί αποτελεσματική, καθώς οι διαδικασίες παραμένουν πολύπλοκες και η προβλεψιμότητα περιορισμένη.
Η απουσία αποτελεσματικών παρεμβάσεων ενισχύει τον κίνδυνο αποδυνάμωσης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, τη στιγμή που ο διεθνής ανταγωνισμός εντείνεται.
Πιέσεις στα νοικοκυριά και νέα τιμολόγια Νοεμβρίου
Η αύξηση του ενεργειακού κόστους επηρεάζει άμεσα τα νοικοκυριά. Η χονδρική τιμή ρεύματος παραμένει υψηλή, με έντονες ημερήσιες διακυμάνσεις που επιβαρύνουν τις λιανικές τιμές. Οι πάροχοι έχουν ήδη προχωρήσει σε ανατιμήσεις από τον Οκτώβριο, ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο νέων αυξήσεων στα τιμολόγια του Νοεμβρίου.
Από την 1η Οκτωβρίου, η λειτουργία της αγοράς ενέργειας έχει αλλάξει, καθώς η εκκαθάριση γίνεται πλέον ανά 15λεπτο (96 περίοδοι την ημέρα). Αυτό καθιστά τις τιμές πιο ευμετάβλητες και απαιτεί μεγαλύτερη προσαρμογή από τους καταναλωτές. Όσοι μπορούν να μεταφέρουν την κατανάλωσή τους σε φθηνότερες ζώνες ωφελούνται, ενώ οι υπόλοιποι εκτίθενται σε υψηλότερο κόστος.
Τον Νοέμβριο αναμένονται νέα, ευέλικτα και υβριδικά τιμολόγια, τα οποία θα προσφέρουν σταθερότερες χρεώσεις, ανεξάρτητες από τις διακυμάνσεις της χονδρικής αγοράς. Η αποτελεσματικότητά τους θα εξαρτηθεί από το πόσο σωστά θα εφαρμοστούν και από το βαθμό ενημέρωσης των καταναλωτών.
Η ενεργειακή κρίση έχει εξελιχθεί σε παράγοντα διαρκούς οικονομικής πίεσης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Οι ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να διασφαλίσουν ότι η μετάβαση σε καθαρή ενέργεια δεν θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του κόστους για τους τελικούς καταναλωτές.
